Principova ideja oslobođena svake kazne FOTO
Šipovo - U Sarajevu 28. juna 1914. Gavrilo Princip ubio je tiranina i time izvršio tiranoubistvo. Iako se tiranoubistvo može smatrati uzvišenim činom, ipak je to ubistvo čovjeka. Zato se tijelo Gavrila Principa kažnjava zatvorskom kaznom. Obzirom na veličinu čina njegova ideja se oslobađa svake kazne i živjeće vječno.
Bile je to presuda koju je noćas oko ponoći na izvoru Plive donijela porota koju su činili slikari i vajari Međunarodne likovne kolonije Pliva 2013., a saopštio kompozitor Zoran Hristić u ulozi sudije.
Noćas izvedenim performansom “Posljednja večera” obilježen je 28. juli, datum na koji je prije 99. godina Austrougarska objavila rat Srbiji i na neobičan način počelo je obilježavanje 100. godina od Sarajevskog atentata.
Britanski vajar Leon Patchett u ulozi Franca Ferdinanda, slikarka Ranka Lučić Janković u ulozi njegove supruge Sofije i Aleksandar Ilić u ulozi atentatora Gavrila Principa stigli su na večeru zajedno.
Dočekao ih je i pozdravio glumac Tihomir Tika Stanić, u ulozi Ive Andrića kao mladobosanca.
Na večeri je bilo isto posluženje kakvo je služeno u čast Franca Ferdinanda na večeri 27. juna na Ilidži kod Sarajeva, kao i isto vino - mostarska Žilavka iz podruma starih srpskih vinara porodice Đorđa Jelačića iz Mostara.
Bijelo vino je služeno iz boca na kojima su bile etikete sa likovima Gavrila, Ferdinanda i Sofije, a crno etiketu Princip.
Meni je štampan na francuskom, kao i meni na Ilidži, a na poleđini je odštampan telegram kojim je Austrougarska objavila rat Srbiji.
Za vrhunski dizajn bio je zadužen selektor kolonije akademik Milivoje Unković.
Porota i sudija nosili su bijele košulje na čijoj poleđini je odštampan lik Gavrila Principa i njegove riječi zapisane na zidovima ćelije u kojoj je umro: Naše će sjene hodati po Beču, lutati po dvoru plašeći gospodu.
Na prednjoj strani imali su bedževe sa natpisom “Princip je Princip”.
- Zločinac nisam jer sam uklonio onoga koji je činio zlo. Žao mi je što sam ubio vojvotkinju Sofiju, Čehinju, jer to nisam hteo. Hteo sam da ubijem Poćoreka, a ne nju. Nije mi žao što sam ubio prestolonaslednika. Nisam želeo da postanem heroj, samo sam hteo da umrem za ideju - rekao je Princip u toku suđenja.
Poslije posluženja čorbe od gljiva, pastrmke sa želeom, kuvane govedine i torte od ananasa, ukrašene grbovima Srbije i Austrougarske, donesena je presuda, a performans je završen stihovima Milana Nenadića koje je izgovorio Princip: Nisu munje bezazlene/Kao staklo puca svemir/Ne može se bez promene/Moj princip je trajni nemir.
Akademik Unković istakao je da je od samog osnivanja kolonija “Pliva” jedinstvena na ovim prostorima.
- Sinteza likovnih, dramskih i muzičkih umjetnika obilježila je performans “Posljednja večera”. Pokušavamo da kroz kreativno druženje i umjetničke forme budemo u dosluhu sa aktulenim dešavanjima - kazao je Unković.
Učesnici performansa bili su slikari: Danica Masniković, Ranka Lučić Janković, Katarina Đorđević, Jelena Milošević Jovanović, Mirjana Lučić, Ranka Marković, Leon Patchett, Zoran Jovanović Dobrotin, Nikola Grull, Zoran Hristić, kompozitor i gosti kolonije.
Večeru su posmatrali i ministar prosvjete i kulture RS Goran Mutabdžija, te konzul Srbije u Banjaluci Aleksandar Jovanović.
Scenario Performansa “Posljednja večera”, Pliva 2013.
LICA:
Gavrilo Princip
Franc Ferdinand
Sofija od Hoenberga
Ivo Andrić, narator
Sudija
Učesnici večere: porota
Svečana sala hotela u koje se održava posljednja večera Franca Ferdinanda i Sofije 27. juna 1914. godine.
Dugački sto sa oko 30 mjesta.
U sredini Franc i Sofija (Leon Patchett i Ranka Lučić Janković), preko puta Gavrilo Princip (Aleksandar Ilić) sa djevojkom.
Sudija na čelu stola, porotnici sjede za stolom.
Sto je svečano serviran sa posebnim jelovnikom i pićima med]u kojima se ističe mostarska Žilavka iz podruma srpskih vinogradara i trgovaca Jelačića.
Narator Ivo Andrić (Tika Stanić) dočekuje Ferdinanda i Sofiju i vodi do stola.
Dočekuje Principa i njega prati do stola.
Andrić šeta oko stola i podsjeća na te dane.
Porota i gosti slušaju naratora, ali ne obraćaju pažnju na njega, međusobno komuniciraju.
IVO ANDRIĆ:
Ovo je večera na dan kada je tačno prije 99 godina Austrougarska objavila rat Srbiji čime je počeo Veliki rat do tada nezapamćen u istoriji čovječanstva. Slična večera bila je upriličena 27. juna, uoči Vidovdana, posledwa večera nadvojvode Franca Ferdinanda i wegove supruge Sofije. Franc Ferdinand veče prije nego što će biti ubijen prisustvovao je večeri u wegovu čast na Ilidži kod Sarajeva.
Večerašnjom večerom počinjemo obilježavannje 100. godišnjice Sarajevskog atentanta i onoga što se dešavalo poslije toga.
A tog 28. jula 1914. godine kriza je dostigla vrhunac i eksplodirala.
Niš je bio ratna prestonica Srbije i tamo se nalazilo sjedište Srpske vlade i Ministarstva inostranih dela.
U utorak, 28. jula 1914. godine, ovde je stigla zvanična objava rata Srbiji od Austrougarske, na način jedinstven u diplomatskim odnosima - putem telegrama.
Telegram je potpisao Berthold, tadašnji ministar inostranih poslova Austrougarske, a stigao je u zgradu tačno u 12.30 sati.
Tekst telegrama, koji je bio napisan na francuskom jeziku, glasio je:
“Kraljevska vlada Srbije nije na zadovoljavajući način odgovorila na notu datiranu 23. julom 1914. koju joj je predao austrijski poslanik u Beogradu. Zato Carsko - Kraljevska vlada nalazi da je prinuđena da se osloni na silu oružja, radi očuvanja svojih prava i interesa. Austrougarska smatra da se od ovog trenutka nalazi u ratu sa Srbijom.”
Uz telegram u svijet je otišao i proglas cara Franca Jozefa u kojem se između ostalog kaže:
Mora se stati na put, treba završiti s neprekidnim izazivanjem od strane Srbije, mora se nepovrijeđenom očuvati čast i dostojanstvo moje monarhije. Moram prići tome, da se silom oružja ostvari bezuvjetna garancija koja treba da osigura mojim državama red unutra i mir izvana.
U ime srpskog naroda Ratnim proglasom uzvratio je vrhovni komandant Srpske vojske, regent Aleksandar Karađorđević:
“Na našu Srbiju nasrnulo je veliko zlo. Austro-Ugarska nam je objavila rat...Nevolje naše Kraljevine i našeg naroda sa Austrijom nisu počele od juče .. Moja je Vlada odgovarajući željama naroda i potrebi mira koju ne oseća samo Srbija već i cela Evropa, htela izbeći po svaku cenu sukob i zato je izašla u susret austrougarskoj Vladi do krajnjih granica popustljivosti preko kojih ne može ići nijedna nezavisna država... Ja sam prinuđen pozvati sve moje drage i hrabre Srbe pod srpsku trobojku...Srbi, branite svom snagom svoje ognjište i srpsko pleme!”
I dok je Srpska vojska i njeni saveznici, Francuska, Britanija i Rusija slavila prve pobjede 1914. godine u Sarajevu je počeo sudski proces Gavrilu Principu i njegovim drugovima kojima je odmah po hapšenju sudija Fefer saopštio:
"Pokrećem protiv tebe prethodnu istragu zbog zločina umorstva izvršenog na taj način što si danas, u nameri da ubiješ prestolonaslenika Franju Ferdinanda i njegovu suprugu vojvotkinju od Hoenberga, mučki pucao na njih iz brauning pištolja iz neposredne blizine i pogodio oboje, usled čega je posle kratkog vremena nastupila smrt”.
GAVRILO PRINCIP (Ustaje, gosti i porota pažljivo slušaju):
Uzimam to na znanje i ne žalim se. Ali mi je žao što sam ubio vojvotkinju od Hoenberga, jer mi nije bila namjera da nju ubijem.
IVO ANDRIĆ:
Na samom suđenju atentatori su se držali čvrsto i ponosno osjećajući da su napravili veliko djelo. Princip je to objasnio ovako:
GAVRILO PRINCIP (ustaje):
Zločinac nisam, jer sam uklonio onog koji je činio zlo. Žao mi je što sam ubio vojvotkiwu Sofiju, Čehinju, jer to nisam htio. Htio sam da ubijem Poćoreka a ne wu. Nije mi žao što sam ubio prestolonaslednika Nisam želeo da postanem heroj, hteo sam samo da umrem za svoju ideju.
IVO ANDRIĆ:
Dragi gosti, vi ste večeras porotnici. Treba da donesete odluku i presudu. Treba da odgovorite na pitanja:
Da li je Gavrilo Princip tiranoubica ili terorista?
Da li će biti osuđen i kako će glasiti kazna ako ga osudite?
Presudu ćete saopštiti na kraju večere ali prije nego počnete da se gozbite i vjećate želim da vam kažem i ovo. Gavrilo Princip i njegovi drugovi osuđeni su 28. oktobra 1914. Umirali su u kazamatima Austrougarske, a Srbija je krvarila. Beograd je pao. Srbija je okupirana.
Gavrilo Princip najduže i nateže se borio sa životom. Umro je 28. aprila 1918. Na zidu ćelije ostalo je zapisano:
„Naše će senke hodati po Beču, lutati po dvoru, plašeći gospodu”.
DRUGI ČIN (posle večere)
Porota je donijela odluku.
IVO ANDRIĆ:
Pozivam sudiju da pročita presudu koju je donijela porota sudija.
SUDIJA (Zoran Hristić):
U Sarajevu 28. juna 1914. godine Gavrilo Princip ubio je tiranina i time izvršio tiranoubistvo.
Iako se tiranoubistvo može smatrati uzvišenim činom ipak je to ubistvo čovjeka. Zato se tijelo Gavrila Principa kažnjava zatvorskom kaznom.
Obzirom na veličinu čina njegova ideja oslobađa se svake kazne i živjeće vječno.
Optuženi Princip, da li imate nešto da kažete na kraju suđenja?
GAVRILO PRINCIP (čita stihove pjesme Milana Nenadića):
“Nisu munje bezazlene
Kao staklo puca svemir
Ne može se bez promene
Moj PRINCIP je trajni nemir”
.
.
.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
