Pola vijeka od odlaska jedinstvenog umjetnika Leonida Šejke: Vizionar posvećen slikanju kao molitvi
Umjetnost i sve njene strane gledao je drugačije od većine, posmatrajući je vidio kao vremena - prošlost, sadašnjosti i budućnosti, te su mu stvaralačke tenzije, na neki način, bile usmjerene ka budućnosti. Njegovo čeznuće za stvaranjem bilo je usmjereno razjašnjavanju odnosa savremene umjetnosti, koja je nastajala u tom trenu i tradicije.
Sve to i mnogo više bio je slikar i arhitekta Leonid Šejka, koji je preminuo jednog decembra, prije pola vijeka i koji je danas, uglavnom, ovlaš pominjan, ali svako ko se dotakne priče o njemu, postaje pomalo opsjednut daljim traganjem.
Djela i ideje koje je iza sebe ostavio ruše barijere pomena i ostaju dio istorije umjetnosti ovih prostora, bar prema onome što je rukom dotakao i stvorio i prema onima s kojima je sarađivao i na koje je uticao. Zainteresovan za astronomiju, filozofiju, biologiju, muziku i književnost, kao jednu od vodilja nosio je ideju da svi treba da dođemo do sebe, ne da se pronađemo. Bio je vizionar, filozof i jedinstvena pojava u istoriji svjetske umjetnosti uopšte. Svijet je vidio pomalo proročkim očima, pronikavši u njegovu nužnu propast i tražeći spas u umjetnosti, a za njega je slikanje bilo kao jedna vrsta molitve.
Danilo Kiš je 17. decembra 1970. godine u “Politici”, dva dana nakon Šejkine smrti, zapisao da je umrla duša “Medijale” i slikar Faustovskih iskušenja.
- Učenik Berđajeva i egzistencijalista, on je išao kroz život kao mudrac, kao stari mudraci, pomiren sa smrću i izmiren sa životom, imajući u svom kratkom i bogatom životu kao jedinu prtljagu svoje duhovno bogatstvo, svoju umetničku savest i svoju beskrajnu dobrotu mudraca - pribilježio je tada Kiš.
Djela koja je stvarao bila su usmjerena ka nadrealizmu, u čemu je od samih početaka parirao stvaralačkim visinama brojnih evropskih umjetnika.
- Baveći se raznim vidovima umetničke prakse, Šejka je fiksirao sve promene na putu razrađivanja sveta, unoseći u taj proces čežnju za izgubljenom pradomovinom - zapisao je Branko Kukić o Šejki, u predgovoru za Šejkino djelo “Traktat o slikarstvu”.
Šejka je rođen 1932. godine, 1960. godine diplomirao je na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu, a slikarstvom se bavio još od 1950. godine.
- Slikarstvo je možda više nego druge umetnosti upućeno na materiju, na materiju u njenom za čula najlakše osvedočivom vidu. Tako se slikaru, umesto apstraktnih shema i simbola, otkrio svet beskrajno raznolikih, pokretnih i promenljivih stvari. Ali taj svet čovek je mogao da otkrije tek pošto je ponovo otkrio svoju ličnost, tek pošto je sagledao svoj unutrašnji svet na nov način - pisao je svojevremeno Šejka u pomenutom “Traktatu o slikarstvu”, u kojem je predočio svoje zamisli o umjetnosti.
Prema njegovom mišljenju, priroda je postala neiscrpan izvor slikarima, onda kada je postavljen princip humanizma.
- Savršena priroda je ona u kojoj je sadržano i nesavršeno. Harmonični svet je onaj koji sadrži i dobro i zlo, i lepo i ružno, i raj i pakao, ali tako da nijedna od suprotstavljenih strana ne pobeđuje potpuno. Takav ideal savršenstva sveta bio je čoveku najbliži, najbliži stvarnim potrebama života. Ideal savršenstva prirode bio je u isto vreme i ideal savršenstva ličnosti. Slikar je u samom sebi ponovo otkrio materijalni svet, ali je isto tako u okolnom materijalnom svetu otkrio svoj unutrašnji duhovni svet, otkrio je, dakle, podudarnost svog unutrašnjeg duhovnog sveta i spoljašnjeg materijalnog sveta - naveo je Šejka, koji se bavio skulpturama, objektima, knjigama, ilustracijama te različitim eksperimentima i teorijom. Pomenuti “Traktat” 1965. godine ovjenčan je “Nolitovom” nagradom.
Hodajući ivicama nadrealizma i dadaizma, u svojim radovima prikazao je jedinstvenost sopstvenog uma, opsjednutog predmetima u slikarskim tvorevinama i tako zanavijek okrenut vječnosti, pomalo je i ostavio da, kao ideja, živi u slikama.
Opus Leonida Šejke dijeljen je na pet cjelina - “Enterijeri”, “Multiplikacija predmeta”, “Đubrišta”, “Skladišta” i “Mrtve prirode”. Među najpoznatijim djelima su: “Mleko iskona”, “Terasa sa zmajem”, “Soba sa mapom vulkanske zone”, “Vernerov krčag ili vreme iskoni”.
“Medijala”
Šejka je, kao jedan od osnivača, 1957. godine osnovao neformalnu grupu umjetnika “Medijala”. U sastavu “Medijale” bili su pisci, filozofi, arhitekte, kompozitori i slikari, ujedinjeni i vođeni ljubavlju prema umjetnosti.
“Medijala” je realizovala 12 izložbi, a njeni članovi bili su: Olja Ivanjicki, Vladimir Veličković, Leonid Šejka, Svetozar Samurović, Miro Glavurtić, Siniša Vuković, Kosta Bradić, Uroš Tošković, Miodrag Dado Đurić, Ljuba Popović, Milić Stanković, Milovan Vidak i Vladan Radovanović.
Zapis
Šejka je iza sebe ostavio zapis, napisan nedugo prije smrti, koji nije imao naslov:
“Đubrište je za mene imalo
značaj prelaznog iskušenja
moderne umetnosti; s time je
moderna umetnost za mene
završena.
Kada bih se vratio životu
(životnoj snazi) slikao bih
onako kako slikanje pruža
najviše radosti
po uzoru na stare majstore
po cenu toga da ne budem
originalan
mislim na slike sa značenjem
sada odlazeći poručujem svima
koji ovo slede da nastave ne
bojeći se rizika.
Slikanje je oblik molitve.”
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
