Otac i reformator srpskog jezika
Srpski filolog, reformator srpskog jezika, sakupljač narodnih umotvorina i pisac prvog rječnika srpskog jezika, Vuk Stefanović Karadžić, koji je umro 7. februara 1846. godine, nalazi se na samom tronu najznačajnijih ličnosti srpske književnosti prve polovine 19. vijeka.
Stekao je i nekoliko počasnih doktorata. Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku, kao pisar i činovnik u Negotinskoj krajini, a nakon sloma ustanka preselio se u Beč 1813. Tu je upoznao Jerneja Kopitara, cenzora slovenskih knjiga, na čiji je podsticaj krenuo u prikupljanje srpskih narodnih pjesama, reformu ćirilice i borbu za uvođenje narodnog jezika u srpsku književnost.
Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski, koji je u to vrijeme bio jezik obrazovanih ljudi.
Rođen je 1787. u Tršiću blizu Loznice, u porodici u kojoj su djeca umirala pa je, po narodnom običaju, dobio ime Vuk, da mu vještice i duhovi ne bi naudili. Njegova porodica se doselila iz Drobnjaka iz Crne Gore.
Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, koji je bio jedini pismen čovjek u kraju. Obrazovanje je nastavio u školi u Loznici, ali je nije završio zbog bolesti. Školovanje je kasnije nastavio u manastiru Tronoša. Kako ga u manastiru nisu učili, nego tjerali da čuva stoku, otac ga je vratio kući.
Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je bio pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce da se upiše u gimnaziju, ali je sa 19 godina bio prestar. Jedno vrijeme je proveo u tamošnjoj bogosloviji, gdje je kao profesor radio Lukijan Mušicki.
Ne uspjevši da se upiše u karlovačku gimnaziju, on odlazi u Petrinju, gdje je proveo nekoliko mjeseci učeći njemački jezik. Kasnije stiže u Beograd da upozna Dositeja Obradovića, učenog čovjeka i prosvetitelja. Vuk ga je zamolio za pomoć da bi nastavio sa obrazovanjem, ali ga je Dositej odbio. Vuk je razočaran otišao u Jadar i počeo da radi kao pisar kod Jakova Nenadovića. Zajedno sa rođakom Jevtom Savićem, koji je postao član Praviteljstvujuščeg sovjeta, Vuk je prešao u Beograd i u Sovjetu je obavljao pisarske poslove.
Kad je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo je obolio i otišao je na liječenje u Novi Sad i Peštu, ali nije uspio da izliječi bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Hrom, Vuk se 1810. vratio u Srbiju. Pošto je kraće vrijeme u Beogradu radio kao učitelj u osnovnoj školi, Vuk je sa Jevtom Savićem prešao u Negotinsku krajinu i tamo obavljao činovničke poslove.
Nakon propasti ustanka 1813. Vuk je sa porodicom prešao u Zemun, a odatle odlazi u Beč. Tu se upoznao sa Bečlijkom Anom Marijom Kraus, kojom se oženio. Vuk i Ana imali su mnogo djece od kojih su svi osim kćerke Mine i sina Dimitrija, umrli u djetinjstvu i ranoj mladosti.
Uz Kopitarevu pomoć, Vuk je počeo sa sakupljanjem narodnih pjesama i sa radom na gramatici narodnog govora. Godine 1814. je u Beču objavio zbirku narodnih pjesama koju je nazvao "Mala prostonarodna slavenoserbska pjesnarica". Iste godine je Vuk objavio "Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu", prvu gramatiku srpskog jezika po narodnom govoru.
Iduće godine je izdao drugu zbirku narodnih pjesama "Narodna serbska pjesnarica".
Zbog problema sa knezom Milošem Obrenovićem bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vrijeme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelje, pa i pomoć u Rusiji, gdje je dobio stalnu penziju 1826. Umro je u Beču. Njegovi posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. i uz velike počasti sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića.
Pobjeda
Kao godina Vukove pobjede uzima se 1847, jer su te godine objavljena na narodnom jeziku djela Đure Daničića "Rat za srpski jezik", "Pesme" Branka Radičevića, Njegošev "Gorski vijenac" i Vukov prevod Novog zavjeta. Vukov jezik je priznat za zvanični književni jezik 1868, četiri godine nakon njegove smrti.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
