Naučni skup o Savi Mrkalju u Manastiru Krušedol
Povodom 240 godina od rođenja i 190 godina od smrti Save Mrklja, reformatora srpske ćirilice i srpskog jezika u subotu 24. juna 2023. godine u Manastiru Krušedol biće održan naučni skup pod nazivom „Sava Mrkalj reformator ćirilice". Orgaizatori, krajiška udruženja iz Beograda, Veternika, Krušedola i Rume na ovaj način će obilježiti i 22. jun Svjetski dan izbjeglica.
Kako najavljuju, radovi učesnika ovoga skupa biće objedinjeni i štampani u posebnom zborniku.
Sava Mrkalj je rođen 1783. godine u Sjeničaku na Kordunu u tadašnjoj Vojnoj krajini, a umro je u Beču 1833. godine. Bio je prvi reformator srpske ćirilice i jezika, filozof, đakon, pjesnik i poliglota. Ondašnju staroslovensku i crkvenoslovensku ćirilicu, koja je imala 46 i više slova, sveo je na 29, od kojih su 24 u upotrebi u današnjoj srpskoj azbuci. U svom djelu „Salo debeloga jera libo azbukoprotres" objavljenom u Pešti 1810. godine zalagao za reformu tadašnjeg, u narodu, nerazumljivog pravopisa i tražio primenu fonetskog pisma baziranog na narodnom jeziku i pravilu "piši kako govoriš".
Ovim idejama uticao je na Vuka Karadžića koji je u Pismenici 1814. godine upotrebljujući Mrkaljevu azbuku napisao: "Ja sada ovdje, imajući za namjerenje uspjeh srpskoga knjižestva, ne mogu druge azbuke upotrebiti nego Merkailovu, jerbo za srpski jezik lakša i čistija ne može biti od ove".
Mrkalj je bio i pjesnik i smatra se začetnikom jamba u srpskoj poeziji. Neke od njegovih pesama uvrštene su u antologije srpskog pjesništva.
Nažalost o značaju Save Mrkalja za razvoj srpskog pisma i jezika još uvijek se kod nas malo zna. U godini njegovih jubileja najavljeno je više manifestacija kako bi se javnost upoznla sa ovim, kako ga neki smatraju, jednim od najprosvećenijih Srba sa početka 19. vijeka. Krajiška udruženja u Banjaluci pripremaju izložbu i okrugli sto, u Čikagu je u septembru zakazan naučni skup, a o značaju Mrkaljeve reforme govoriti će se na manifestacijama u Vojniću na Kordunu i u Nijagari u Kanadi. Sredinom jula u naselju Busije u okviru manifestacije „Krajiški otkos" održati će se poetsko veče posvećeno Mrkaljevim jubilejima, a u pripremi je i monodrama u izvođenju glumca Dejana Stojakovića.
Postoji inicijativa da po Savi Mrkalju ponese naziv jedna od novoizgrađenih škola ili ustanova kulture u Srbiji i Republici Srpskoj. Od prije nekoliko godina o Savi Mrkalju svjedoče spomen ploče postavljene na srpske crkve u Sjeničaku i u Beču. Plan je da se u Sjeničaku uredi Spomen-kuća Save Mrkalja.
Prvu pismenost Sava Mrkalj je stekao u Sjeničaku na Kordunu, bogosloviju je završio u Plaškom, arhigimnaziju u Zagrebu a studije filozofije i matematike u Pešti. U srpskom manastiru Gomirje zamonašio se kao jeromonah Julijan.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
