Kompozitor Stevan Hristić rođen na današnji dan: Srpsku kulturu približio svijetu
BANjALUKA - Jedan od onih koji su srpski narod i kulturu približili svijetu, talentovani srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić, začetnik Beogradske filharmonije, rođen je na današnji dan u Beogradu prije 135 godina.
Pedagog i muzički pisac, čije su note i muzika stvorili muzički život jedne zemlje, stvaralac raskošnog talenta bio je jedan od osnivača beogradske Muzičke akademije, Saveza kompozitora Srbije, prvi predsjednik SKOJ-a, a više od decenije je upravljao Operom i Baletom Narodnog pozorišta.
Njegov talenat počeo se razvijati u Beogradu, dok je učio kod slavnog Mokranjca. Međutim, zvuk muzike dalje ga je vodio do čuvenog Lajpciškog konzervatorijuma, koji mu je stvorio jake profesionalne temelje. Potom je mladi umjetnik krenuo put evropskih metropola Moskve, Pariza i Rima. Nova saznanja koja je sticao u istočnim i zapadnim kulturama donosio je svom Beogradu i povezivao sa zvucima rodne zemlje. Tako su nastajale note koje su širile zvuke tradicionalne i svjetske muzike kojoj se publika divila. Kada je 1907. godine stvorio komad sa pjevanjem pod nazivom “Čučuk Stana” pozorišta su mu otvorila vrata i dugo će stajati na daskama koje život znače.
Poslije Prvog svjetskog rata, inspirisan jednom od drama iz “Dubrovačke trilogije” Iva Vojnovića napisao je prvu i jedinu operu “Suton”. Između dva svjetska rata bio je na čelu Beogradske opere. Dolazak Rusa u Beograd, nakon revolucije, sudbinski je povezao Stevana Hristića sa Ksenijom Rogovskom koja mu je postala supruga. Rogovska je bila sopran, prvakinja u Srbiji i članica Ruske opere u Parizu. Zanimljivo je da je velika dvorana Kolarčeve zadužbine svečano otvorena 1932. godine, koncertom Beogradske filharmonije kojom je dirigovao Stevan Hristić, a solista je bila Ksenija Rogovska. Pisanje svog najslavnijeg djela, muzike za balet, “Ohridska legenda” započeo je 1928. godine, a za to ga je inspirisalo Mokranjčevih “Deset rukoveti”, odnosno pjesme “Biljana platno beleše” i “Pušči me”.
Zahvaljujući Hristiću na pozorišnim daskama oživljena je legenda ljubavi između Biljane i Marka u selu kod Ohrida. Pred publikom je predstavljena berba šljiva u voćnjaku, bogato seosko domaćinstvo, te igra momaka i djevojaka uz muziku slijepog frulaša. Legenda na osnovu koje se smatra da je nastala pjesma “Biljana platno beleše” proslavila je Mokranjca i Hristića. Balet je prvi put izveden u Narodnom pozorištu u Beogradu 29. novembra 1947.
Pred premijeru Hristić je kazao “Gledao sam, pre svega, da ovo delo napišem da bude pristupačno i jasno. Da ga razume šira publika, da na nju što snažnije deluje, a da njegova tehnička obrada zadovolji onih deset - petnaest stručnjaka što će biti tamo”.
Prethodno je 1933. izveden samo prvi čin “Ohridske legende”. Hristić je naknadno, dok je boravio u Moskvi, komponovao dodatne, nove dijelove baleta. To je bio prolog, scena Biljane i Marka iz prvog čina, koji je tako dopunjen izveden u Moskvi u muzičkom pozorištu “K.S. Stanislavski i V.J. Nemirovič-Dačenko” 1958. godine.
Libreto je stvarao na građi bajke i legende koja govori o vremenu robovanja pod Turcima, a muzika i originalna koreografija se oslanjaju na folklorne elemente sa područja Sjeverne Makedonije. Hristićev balet je doživio ogroman uspjeh na brojnim gostovanjima u Edinburgu, Atini, Visbadenu i Salcburgu.
Iza sebe je ostavio mnoga značajna djela, a uspjehe je nizao u Ženevi, Cirihu, Beču, Kairu i drugim metropolama.
“Vaskrsenje”
“Vaskrsenje” najpoznatije djelo iz oblasti duhovne muzike, tzv. oratorijum prvo je takvo djelo u srpskoj muzici. Hristić ga je napisao 1912. godine. Predviđen je za simfonijski orkestar, mješoviti hor i četiri solo glasa. Sačinjen je iz dva posebna djela “Vesnica sa Groba” i “Hristos među učenicima”. Komponovan je na kombinaciji italijanske operske tradicije kasnog 19. vijeka i ruske nacionalne opere, sa elementima koji su karakteristični za Hristića.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
