Knjiga "Devojka, 1883" Lin Ulman:Ogoljena priča o moći, nemoći, stidu, ljepoti...

Švedsko-norveška književnica i novinarka Lin Ulman je napisala knjigu o nelinearnom pokušaju zrele žene iz 2021. da razuijme samu sebe kao mladu djevojku iz 1983. godine. Autorka romana je pola Norvežanka, po majci glumici Liv Ulman i pola Šveđanka po ocu, čuvenom reditelju i scenaristi Ingmaru Bergmanu.

O romanu iz 2023. godine govorili su dr Vladislava Gordić Petković, redovna profesorka Odseka za anglistiku Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, književna kritičarka i teoretičarka književnosti, Radoš Kosović, prevodilac, i moderatorka Katarina Lazić, urednica književnog programa u Parobrodu.

"Dok pišem o tome što se desilo, dok ispredam priču istinito koliko mogu, pokušavam da ih spojim u jedno tijelo – ženu iz 2021. i djevojku iz 1983. Ne znam da li je to moguće“, piše Lin Ulman u svom književnom delu "Devojka, 1983".

Katarina Lazić je približila romanesknu priču da se odigrava u Oslu, Njujorku i Parizu i predstavlja putovanje kroz lične slojeve sjećanja i zaborava koje prevazilazi žanrovska određenja. Ovo je sirova, ogoljena priča o moći i nemoći, želji i stidu, ljepoti i zaboravu. Spisateljica Lin Ulman iznosi brutalnu priču o zloupotrebi moći, podjeljenu na tri djela pod imenom:

"Plavo”-“Crveno”-“Belo". Vladislava Gordić Petković smatra da novi roman predstavlja “jedno porodično nasledje, istoriju depresivnog poremećaja, borbu za stvaranje, kreativno izražavanje, i sve to jezikom tijela”.

Književna kritičarka i profesorka je istakla da priča prati mladu ženu koja dolazi iz Njujorka u Pariz sa obavezom da se javi majci, ali se u tom Gradu svetlosti ona izgubi. "Onda dolazi u kontakt sa jednim muškarcem. Tada se javlja prva ženska potreba za osvajanjem, ne samo muškarca, već i novog prostora, za nju u ovom slučaju novog, velikog grada. Tu se ispostavlja narativ o seksualnom zlostavljanju. Mlada žena uživa u slobodi koju doživljava, ali joj jasno nedostaje ruka vodilja", ocenila je Gordić Petković.

Teoretičarka književnosti je samo u pogledu teme oslobadjanja traume uporedila djelo Lin Ulman sa romanom “Boja purpura” Alis Voker, po kome je reditelj Stiven Spilberg snimio čuveni film (1985) sa 11 nominacija za Oskara. Takodje, ona je pronašla paralele u senzibilitetu stvaralaštva Ulman sa francuskim književnicama Kamij Kušner i Kamij Lorans. 

Pariz, zimska noć 1983., junakinja ima 16 godina i izgubila se na nepoznatim ulicama. Na papiru ima adresu 30 godina starijeg fotografa. Onda, skoro četiri decenije kasnije, dok su njen lični život i cijeli svijet u krizi, zrela žena pokušava da razume tu mladu devojku koja je nekada bila. Roman govori o doživljajima te devojke i načinu na koji se ti događaji kasnije ponovo pojavljuju u njenoj svjesti, gdje je prisutna duboka tama. Gordić Petković je navela da je odnos sa majkom Liv Ulman opisan u nekoliko segmenata.

"Odrastanje je ništa drugo do pobeđivanje neizvesnosti. Ono ide jako sporo, čini vam se da više idete unazad nego napred, te Ulman ima razne tajnovitosti koje treba da se odgonetnu", zaključila je književna kritičarka i teoretičarka. Prevodilac romana Radoš Kosović podsetio je da je imao već iskustvo sa rukopisom Lin Ulman kada je prevodio njen prethodni roman ''Nespokojni'' (Geopoetika, 2018), i primetio da su stil i struktura novog dela sasvim drugačiji. Ipak, taj prvi roman pomogao mu je da udje u njen svet. "Novi roman govori o skroz neuhvatljivim stvarima, u tami zaborava, kao potraga za sećanjima.

Tek sada je počela da piše o temama koje nju intimno zanimaju, kada je pronašla pravu “kružnu” strukturu. Zanimljivo mi je da piše o majci, gde kaže da je “dom tamo gde je moja majka", ocenio je prevodilac Kosović, te je dodao da se tematski autorka nadovezuje na taj talas poznatih ličnosti zlostavljača, ovde je to svet mode, te da se trudi da krije i štiti svog napasnika. U traganju za Devojkom iz 1983. godine, svojim drugim ja toliko decenija ranije, Ulman citira mnoge pesnikinje, autore kao En Karson, En Sekston, Dženi Ofil, Ingeborg Bahman, Simon de Bovoar, Federika Garsija Lorku, kao i Ani Erno, francusku dobitnicu Nobelove nagrade za književnost.

Lin Ulman (1966) živi i radi u Oslu, i smatra se za jednu od značajnijih spisateljica u skandinavskoj književnosti. Dobitnica je nekoliko nagrada kao ''Amalija Skram'' za književni rad i "Zlatno pero" za novinarski poziv u vodećim norveškim dnevnim novinama "Aftenposten"

. Roman ''Nespokojni'' nominovan je za književnu nagradu Nordijskog savjeta, kao i za Nacionalnu nagradu kritičara, koju su ga nazvali “književnim remek-djelom”.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.