“Dubrovačka književnost” dum Ivana Stojanovića preštampana prvi put nakon 1900. godine: Rasparčavanje srpske književnosti mora se zaustaviti

Djelo je objavljeno fototipski prema prvom i jedinom izdanju iz 1900. godine. Dum Ivan Stojanović bio je katolički sveštenik, a za sebe je govorio da je Srbin po porijeklu. Svojim djelovanjem potvrđivao je multikonfesionalni karakter srpskog naroda i stav da je jezik primarna odrednica nacionalne pripadnosti. U njegovom djelu “Dubrovačka književnost” razmatraju se kompleksi identiteta, jezika i književnosti Dubrovčana. Izdavanje ove knjige značajno je danas kada se Hrvati bore da dokažu da dubrovačka književnost pripada njima, a ne Srbima.

Priređivač knjige i profesor na Filološkom fakultetu Duško Pevulja istakao je za “Glas Srpske” da Stojanović u “Dubrovačkoj književnosti” piše o porijeklu Dubrovčana, o njihovom jeziku i o statusu dubrovačke književnosti.

- Autor smatra da su Dubrovčani, u većini, porijeklom Srbi, te da je njihov jezik srpski. Ovo je specifična knjiga, jer njen pisac nije istoričar književnosti po osnovnoj vokaciji - rekao je on.

Međutim, ovaj pisac je zaboravljen, a njegova knjiga “Dubrovačka književnost”, kako je kazao Pevulja, jedna je od najboljih koja je napisana o ovom dijelu srpske književnosti, a do danas nije preštampana.

- Stojanović je o svom porijeklu i jeziku, te o dubrovačkoj književnosti pisao oslanjajući se na srbistiku, koja je krajem 19. vijeka među Srbima, i onima katoličke vjere u Dubrovniku, bila dominantna filološka koncepcija. Srpska misao, kojoj njegovo stvaralaštvo pripada, bila je snažno ukotvljena u srbistici - kazao je Pevulja.

Istakao je da su Dubrovnik i njegova duhovna baština smatrani dijelom srpskog kulturnog prostora.

- Međutim, u drugoj polovini 20. vijeka prevagu su odnijele silnice, potpomognute političkom podrškom autokratske države, koje su uticale na smanjivanje srpske kulture i književnosti, pripremajući uz svesrdnu pomoć srpskih nacionalnih institucija i njenih prvaka smanjivanje srpskog etničkog prostora, pred kraj 20. vijeka - naveo je on.

Dodao je da je, da bi se oblikovala nova duhovna nacionalna svijest, trebalo prekinuti veze sa tradicijom i autorima koji su oblikovali tu tradiciju.

- U takvoj postavci nije bilo mjesta za dum Ivana Stojanovića. Ali, nisu bili poželjni ni Stojan Novaković, Tihomir Ostojić, Pavle Popović i toliki drugi. Nažalost, proces obnavljanja srbistike, započet početkom posljednje decenije 20. vijeka, kojem su presudan doprinos dali, a i danas daju, pojedinci, nije bio sistematski i nije išao za tim da obnovi izdanja kapitalnih knjiga koje nikad nisu preštampane, pa su ostale nepoznate i proučavaocima srpske književnosti. Iz istih razloga nije preštampana ni ova knjiga - objasnio je on.

Kako je kazao, predstava o srpskoj književnosti kao cjelini, koju su uspostavili njeni proučavaoci u prošlosti, ne može se danas obnoviti ako djela najuticajnijih književnih istoričara ostanu nedostupna, ako se ta slika mimo njihovih djela oblikuje.

- Zato je ona nužno selektivna i, umjesto na naučnoj istini, utemeljena na političkim konstrukcijama. To što se prilikom uspostavljanja slike o srpskoj književnosti u našem vremenu ignorišu stavovi onih koji su tu sliku utemeljili, i to što se njihove knjige potiskuju, još ne znači da one ne postoje i da je određivanje korpusa srpske književnosti moguće bez njih - rekao je Pevulja.

Zaključio je da ih je sve to i nagnalo da preštampaju ovu vrijednu knjigu.

Važnost

Priređivač knjige Tatjana Bogojević istakla je da je “Dubrovačka književnost” dum Ivana Stojanovića značajna jer podsjeća na sve ono što su Dubrovčani intelektualno stvorili tokom vijekova.

- Glavni motiv ovog novog izdanja bio je da se ponovo ukaže na značajne ličnosti, poput dum Ivana, kao i na neke od njegovih najznačajnijih stavova i pogleda na jezik, narodnost i književnost - navela je ona.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.