Devet decenija od rođenja velikog režisera Andreja Tarkovskog: Filmski svijet kao san i poezija

- Tarkovski je za mene najveći, onaj koji je izumio novi jezik, vjeran prirodi filma, jer on život snima kao odraz, život kao san - rekao je jednom prilikom o Tarkovskom još jedan od velikana svjetske kinematografije Ingmar Bergman, izgovarajući možda i jednu od najpreciznijih istina o ovom sovjetskom režiseru, koji je istinski ostao upamćen po jedinstvenom stilu uvijek, na različite načine, prožetom snolikošću do kraja zanesen u metafiziku i duhovnost.

Stvarao je umjetnost u svijetu u kom se danas vode nešto drugačije borbe nego što ih je on vodio u periodu kada je snimao svoje filmove, a sloboda koju je često pominjao u dnevničkim zapisima i o čemu je razmišljao, danas je možda više pod znakom pitanja nego ikad.

U duhu obilježavanja godišnjice od njegovog rođenja, osim ponovnog vraćanja njegovim filmovima, vrijedno je vratiti se i njegovim mislima i dnevničkim zapisima koji sasvim sigurno donose bolje razumijevanje njegovog čudesnog filmskog svijeta.

- Kako je tužno živjeti na ovom svijetu. Zavidim svima koji mogu da se bave svojim poslom nezavisno od države. Da, praktično su svi - sem onih što rade na filmu i u pozorištu (ne govorimo o televiziji, jer to nije umjetnost) slobodni. Oslobođeni su i zarade, ali barem mogu da rade. Kakva drska vlast: zar je njoj potrebna književnost, poezija, muzika, slikarstvo, film? Nije, naprotiv, koliko bi problema bez toga nestalo - stoji u njegovom dnevničkom zapisu iz 1973. godine, objedinjenim u knjizi “Martirologijum: Dnevnici 1970 - 1986”.

U njegovim dnevničkim zapisima zabilježene su njegove filozofske misli o svijetu i ljudima, filmske vizije i ideje, pojedini dani kada je radio na filmovima kao što su “Solaris”, “Ogledalo”, “Stalker” i “Nostalgija”, i njegove borbe i misli za vrijeme života u Sovjetskom Savezu i izgnanstva u Zapadnoj Evropi.

- Život, naravno, nema nikakvog smisla. Kad bi imao, čovjek ne bi bio slobodan, nego bi se pretvorio u roba tog smisla i svoj život bi gradio u skladu s nekim potpuno novim kategorijama. Kategorijama robovanja. Kao što je za neku životinju smisao života u samom životu, u produženju vrste. Životinja radi svoj robovski posao zato što instinktivno osjeća smisao svog života. Zato je sfera njenog života zatvoreni krug. Čovjek stremi da dosegne i spozna apsolutno - zapisao je Tarkovski.

Tarkovski je snimio sedam filmova - “Ivanovo djetinjstvo”  (1962), “Andrej Rubljov” (1966), “Solaris” (1972), “Ogledalo” (1975), “Stalker” (1979), “Nostalgija” (1983) i “Žrtvovanje” (1986), te tri kratka ostvarenja i napisao je nekoliko scenarija.

Takođe, režirao je predstavu “Hamlet” u Moskvi, operu “Boris Godunov” u Londonu, a autor je i knjige o teoriji filma “Zapečaćeno vrijeme”, koja je objavljena 1985. godine na njemačkom jeziku, a 1987. godine na engleskom.

- Dominantni, svemoćni faktor filmske slike je ritam koji izražava tok vremena unutar kadra - zabilježio je on u knjizi “Zapečaćeno vrijeme”.

Tarkovski je 16. decembra 1986. primljen na kliniku “Hartman” kod Pariza. Tamo je preminuo u noći između 28. i 29. decembra.

Sloboda

U septembru 1970. godine, u jednom dnevničkom zapisu, Tarkovski je zabilježio zanimljive misli o slobodi i budućim naraštajima, osvrćući se na djecu, vrline i vaspitanje.

- Kakva će biti naša djeca? Umnogome zavisi od nas. Ali i od njih samih. U njima treba da živi težnja ka slobodi. To zavisi od nas. Ljudi koji su rođeni u ropstvu teško se od njega odvikavaju. S jedne strane, čovjek želi da naredno pokoljenje stekne kakav-takav mir, a s druge strane: mir je opasna stvar. Ka miru nas vuče malograđanština, sve ono sitnoburžoasko u našoj duši. Samo da ne utonu u duhovni drijemež. Najvažnije je da u djeci vaspitavamo vrline i osjećanje časti - zabilježio je on.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.