Kosovski boj veliki motiv srpskog slikarstva

Boj na Kosovu duboko je urezan u pamćenje našeg naroda, bilo kao veliki poraz ili velika pobjeda. U borbi u kojoj je izginuo cvijet tadašnjeg plemstva, a srpska država kasnije i porobljena od  Turaka, kroz polja božura nikle su slike naših velikih umjetnika koji su se bavili ovom istorijskom prekretnicom. Sudar dviju vojski, odbrana države i ostatka kontinenta, sukob dviju kultura, sve se to slilo kroz kistove i palete u veliki simbol, priliku za pominjanje i pamćenje. Veliki broj naših umjetnika, kroz književnost, muziku i slikarstvo bavio se ovom temom, prilazeći joj na različite načine i od nje konstruišući svoje viđenje istorije. Prošlo je 630 godina a neka djela koja su stvorili slikari ostaće da žive još dugo, dugo. Ovu godišnjicu “Glas Srpske” je posvetio slikarima kojima je Kosovski boj bio motiv na njihovim slikama.

Paja Jovanović

Poznati srpski umjetnik i akademski slikar Paja Jovanović živio je i radio tokom druge polovine 19. i prve polovine 20. vijeka. Slikar je rođen 16. juna 1859. u Vršcu. Otac mu se zvao Stefan i bio je pravoslavac po vjeroispovijesti, a majka Ernestina, rođena Deot, bila je katolkinja. Pored brojnih slika po motivima iz srpske istorije nalazi se i slika na kojoj je prikazan Boško Jugović, jedan od devetorice braće, kako predvodi svoju vojsku u boju. Legenda kaže da je ranjeni Boško Jugović sa Kosova polja krenuo na planinu Javor da vida rane. Putovao je dugo na svom vrancu, sa kog nije silazio od bitke. Stigao je do jednog brda iznad Ivanjice, gdje su mu dugo liječili rane travama i melemima, ali mu nije bilo spasa.

Uroš Predić

Pored Paje Jovanovića Uroš Predić je najznačajniji srpski predstavnik akademskog realizma. Školovao se u Beču, a život je proveo između Beča, Beograda i rodnog Orlovata. U svom slikarskom opusu najviše je njegovao portret, žanr sa nacionalnim motivima i predstave istorijske tematike, ali se bavio i ikonopisom i oslikavanjem ikonostasa, zbog čega se smatra posljednjim značajnim srpskim ikonopiscem. Jedna od najpoznatijih Predićevih slika “Kosovka djevojka” nastala je prema ikonografskom modelu slikara Ferda Kikereca iz 1879. godine. Predić se od 1914. bavio ilustrovanjem narodnih pjesama, pa je i prvu verziju ove slike radio za Kolo srpskih sestara radi reprodukovanja na razglednicama u humanitarne svrhe. Misija ove slike je bila patriotska i ostala više ilustrativno nego monumentalno djelo. Predić je predstavio bojište neposredno poslije Kosovske bitke 1389. godine, izvukavši u prvi plan djevojku odjevenu u narodno srednjovjekovno odijelo, koja pruža pomoć ranjenom srpskom junaku, pojeći ga vinom iz zlatnog putira. Statična kompozicija obiluje detaljima, palim borcima, realistički prikazanim. Zlatni putir iz kog Kosovka djevojka daje vino srpskom vitezu odlikuje se ljepotom i oblikom, a samim činom simboliše priznanje za tešku i časnu borbu na bojnom polju. Vinom djevojka ukazuje poštovanje, krijepi ga i pomaže mu da se oporavi i nastavi svoju svetu službu i otadžbinsku misiju. Bodež o pojasu junaka je simbol viteškog dostojanstva i viši je simbol od viteškog mača. U pozadini se vide dva konja, bijeli koji je oboren i ubijen i dorat koji stoji bez jahača. Bijeli je konj kneza Lazara sa bojom koja simboliše čast za svoju državu, vjeru, ideju i namjere - Carstvo nebesko, a crveni konj je Muratov i simboliše nasilje usmjereno protiv etičkog dobra.

Petar Lubarda

Jedan od najvećih srpskih slikara 20. vijeka je i Petar Lubarda. Studije slikarstva počeo je u Beogradu, a nastavio u Parizu. Po slikarskom djelu i uticaju koji je izvršio na razvoj poslijeratnog slikarstva Petar Lubarda je umjetnik izuzetne veličine i značaja. Vlada Srbije je naručila od Lubarde da naslika fresku “Kosovski boj” na kojoj je umjetnik radio pune tri godine. Lubarda svakako prepoznaje koliko je važno osloniti se na mitsku prošlost da bi sadašnjost koja se gradi imala oslonac u prošlosti. O tome možda najbolje piše Dragoš Kalajić 1974. godine u memorijalnom tekstu, povodom slikareve smrti. Slika je poslužila kao legitimacija modernog društva koje ne zaboravlja svoju tradiciju. Njegov “Kosovski boj” nije lament nad izgubljenom bitkom, već slavljenje umjetnosti.

Olga Olja Ivanjicki

Slikar, skulptor, pjesnik, multimedijalni umjetnik, Olga Olja Ivanjicki rođena je u Pančevu, kao kćerka ruskih emigranata, majora Vasilija Ivanjickog i Veronike Mihailovne Piotrovske. Do studija živi u Kragujevcu, a onda dolazi u Beograd, kao student Akademije umetnosti. Po završetku postdiplomskih studija dobila je, kao posebno priznanje, i stipendiju Fordove fondacije za nastavak studija u Sjedinjenim Američkim Državama. Olja Ivanjicki izabrana je za najboljeg slikara dvadesetog vijeka u Jugoslaviji na osnovu glasanja sprovedenog među jugoslovenskom publikom. Njena slika “Kosovski boj”, koja je nastala povodom šeststogodišnjice Kosovske bitke, je realizovana kao triptih monumentalnih dimenzija u tehnici ulje na platnu. Njome je slikarka ušla u krug stvaralaca koji su na samosvojan umjetnički način prikazali ovaj zavjetni događaj srpske istorije.

Adam Stefanović

Pošto je kasno počeo da stvara, opus Adama Stefanovića nije obiman, a ogleda se u portretima, crkvenom slikarstvu i grafici. Pripada krugu realističkih slikara, a tematski je dugo bio romantičarski usmjeren, zaokupljen nacionalnom prošlošću. Njegova najznačajnija slika je “Kosovski boj”, koja se često reprodukuje u različitim knjigama i publikacijama, a posebno u udžbenicima istorije. Tu je realistično prikazana ova strašna bitka, velika pogibija i srpskih i turskih ratnika i njihovih konja. Ova slika ima izuzetno dramatičan naboj i upečatljivo prenosi atmosferu boja.

Đorđe Krstić

Školujući se na Akademiji likovnih umjetnosti u Minhenu Đorđe Krstić je prihvatio tehniku realističkog slikarstva na tamnoj bitumenskoj osnovi, kao i teme iz svakodnevnog života. Po povratku u Srbiju započinje stvaralaštvo u vezi sa radom na terenu i narudžbinama Srpske pravoslavne crkve. Svojim predanim stvaralaštvom, a naročito borbom za nacionalni stil, dao je jedinstven pečat srpskoj umjetnosti posljednjih decenija 19. i prve decenije 20. vijeka. Đorđe Krstić se, zajedno sa Pajom Jovanovićem i Urošem Predićem smatra jednim od najznačajnijih predstavnika realizma u srpskom slikarstvu. Njegova najpoznatija slika koja je urađena po motivima Kosovskog boja je “Obretenje glave kneza Lazara” iz 1905. godine. Na slici je prikazana glava koja se uznosi na nebo, a na zemlji ostaju polomljeni kruna i mač, vizija duhovne realnosti. Iako je ovo slikarstvo drugog sadržaja, misaono i duhovno, ipak je i nacionalno.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.