Sjećanje na Mirjanu Jakovljević Mir Jam: Kroz romantične ljubavi opisala duh međuratnog doba
BANjALUKA - Pitke priče o građanskoj klasi i duhu doba koji se razvijao između dva svjetska rata u tadašnjoj Jugoslaviji, o romantičnim ljubavima, kulturnim dešavanjima i lijepim manirima pisala je Mirjana Jakovljević Mir Jam čiji su romani ekranizovani u i u popularne serije.
Ova književnica preminula je prije 70 godina, a njeni najpoznatiji romani “Ranjeni orao”, “Greh njene mame”, “Samac u braku”, “Nepobedivo srce”, “Mala supruga” te “To je bilo jedne noći na Jadranu” bili su omiljena literatura uglavnom čitateljki.
Danas su nam ovi naslovi poznati po serijama u kojima su glumci Miloš Biković, Brankica Sebastijanović, Sloboda Mićalović, Ivan Bosiljčić i Ivana Jovanović ostvarili zabilježene role.
Ipak Mirjana Jakovljević Mir Jam iako je bila omiljena među čitateljkama nije imala podršku književne kritike jer su njena djela karakterisana kao “ljubići” i još gore kao “književni plićaci... bez imalo duha”. Pa je na vrhuncu popularnosti njene proze Aleksandar Vučo pisao da su njeni romani puni besmislenih šarenih laža, koje čitateljke “pročitavaju slasno, halapljivo i s napetom pažnjom i tumače uzaludno kao Delfijsko proročanstvo”.
Ipak vrijednost njenih romana se ogleda u detaljnom i autentičnom dočaravanju načina života i vrijednosti koje je njegovala građanska klasa u međuratnoj Jugoslaviji. Pomenuta djela donijela su joj nadimak Džejn Ostin srpske književnosti. Međutim, Mir Jam nije pisala samo ljubavne romane, napisala je i pozorišnu dramu “Tamo daleko” 1939. godine koja je izvedena u pozorištu sa Žankom Stokić u glavnoj ulozi i bila zapažena.
Bila je veoma popularna spisateljica u Kraljevini Jugoslaviji ali je nakon oslobođenja odbačena. Tek 1972. godine, 20 godina nakon njene smrti, postavljanjem predstave “Ranjeni orao” na sceni “Ateljea 212” vratila se na kulturnu scenu.
Bilo kako bilo sudbine njenih junakinja Anđelke, Nede i Milene zanimljive su kako nekadašnjim tako i današnjim generacijama. U Mir Jaminim romanima žene su uvijek glavne junakinje i to žene iz građanske klase koje teže s jedne strane tradicionalnom braku, a s druge modernom i urbanom stilu života.
Njeni romani prikazuju da su žene u tom periodu željele da se školuju, obrazuju, da budu zaposlene i samostalne, ali i da razvijaju svoje talente. Jednostavno Mir Jam je u književnost unijela veliki broj ženskih likova što do tada nije bio slučaj u našoj književnosti.
Važno je napomenuti da je Mirjana Jakovljević Mir Jam bila novinarka te da je jedna od samo tri žene koje su uvrštene među 100 najznačajnijih srpskih novinara u monografiji o dva vijeka srpskog novinarstva. Novinarsku karijeru započela je u beogradskim “Novostima” i nastavila u “Nedeljnim ilustracijama”, da bi nakon oslobođenja kratko bila novinar večernjeg “Glasa”. Okupaciju je provela u bijedi, a 1941. godine odbila je da piše za okupacione dnevne listove “Novo vreme” i “Obnova” pod izgovorom da je umorna i stara a zapravo nije željela da okalja svoj obraz kao ni obraz svog brata Stevana koji je bio major kraljevske vojske u zarobljeništvu. Uprkos izrazima lojalnosti i angažovanju u novoj vlasti Stevan Jakovljević nije mogao da pomogne Mir Jam. Uspio je samo da joj obezbijedi malu penziju. Do kraja života živjela je u bijedi.
Ženska prava
Mir Jam se zalagala i za ženska prava. U doba kada je većina žena još bila neobrazovana i potlačena ona se borila za rodnu ravnopravnost, baveći se suštinskim problemima ženskog pola. Izdvojila se tekstom “Treba li podići ženi spomenik”, zalažući se da se ženama prizna svako umijeće.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
