Roman “Rat” Luja Ferdinanda Selina na srpskom jeziku
BEOGRAD - Izdavačka kuća “Laguna” objavila je “izgubljeni” roman “Rat”, slavnog i kontroverznog francuskog pisca Luja Ferdinanda Selina u prevodu Gordane Breberine.
U pitanju je nestali rukopis slavnog, ali kontroverznog, pisca objavljen šezdeset godina nakon autorove smrti 2020. godine, kao senzacija u cijelom književnom svijetu. Naime, Selin je umro 1961, a rukopis ovog romana nestao je tokom Drugog svjetskog rata. Kada je 2019. njegova udovica Liset Detuš umrla u 107. godini, biografi, bibliotekari, kolekcionari i avanturisti koji su decenijama tragali za ovim rukopisima pomislili su da je njihova potraga završena i da su oni nepovratno izgubljeni.
A onda je došlo do neočekivanog preokreta, tokom 2020. je objavljeno da je rukopis pronađen pod okolnostima koje nisu do kraja razjašnjene.
Novinar koji je došao do rukopisa Žan Pjer Tiboda ispričao je da mu je dokumenta prije petnaest godina predao čitalac koji je želio da ostane anoniman, pod uslovom da ih objavi nakon smrti Selinove udovice. Nepoznati darodavac je navodno objasnio da je po ubjeđenju ljevičar i da nije želio da se žena koja je dijelila život sa piscem fašistom obogati od ovih rukopisa. Tiboda objašnjava da je narednih petnaest godina razvrstavao i sređivao Selinove tekstove koji su bili u neredu.
Neke stranice, koje je Selin kačio na konopac dok je radio, još su bile spojene štipaljkama za veš. Ko je šezdeset godina čuvao hiljade stranica ispisanih Selinovom rukom? Teorija da je to neko iz Pokreta otpora ne djeluje uvjerljivo njegovim biografima. Kao vjerovatnija se pominje pretpostavka da je to uradio računovođa koji je dolazio kod njega za vrijeme rata i znao gdje se šta nalazi, a koji je poslije rata osuđen zbog pljačke imovine onih koji su napustili Pariz.
Selin je rođen kao Luj-Ferdinand Detuš 1894. godine, kao jedino dijete Fernana Detuša i Margerit-Luiz-Selin Giju. Njegov otac je radio u osiguravajućem zavodu, a majka je posjedovala radnju sa čipkom. Tokom Lujevog djetinjstva porodica se preselila iz predgrađa u Pariz, gdje je Luj pohađao školu. Između 1907. i 1909. roditelji šalju Luja u Njemačku pa u Englesku da bi naučio jezike i obučio se za posao trgovca. Po povratku u Francusku Luj postaje šegrt kod trgovca tkaninama, a zatim i draguljara. Tokom Prvog svjetskog rata teško je ranjen u desnu ruku, operisan i poslat u Pariz, gdje je odlikovan vojnom medaljom za podvig. Nakon rata otvara svoju ljekarsku ordinaciju 1927. u Parizu, ali se uz vrlo buran privatni život i brojne brakove okreće književnim vodama. Proslavio se prvim romanom “Putovanje nakraj noći” (1932), koji je potpisao prezimenom svoje bake Selin. Potom je objavio roman “Smrt na kredit” (1936), koji je zbog opscenosti izazvao veliki skandal. Povrijeđen reakcijama kritike, koja ga ili napada ili ignoriše, Selin odlazi u Sovjetski Savez, a potom objavljuje antikomunistički pamflet “Mea kulpa” u kojem ispovijeda utiske razočarenja sa tog putovanja. Nadalje kompromituje svoj ugled zbog žestokih antisemitskih napada, jer po sopstvenim počinje da osjeća da Jevreji guraju Francusku u rat sa Hitlerom, iako su neki njegovi biografi tvrdili da je antisemitizam imao daleko prozaičnije korijene u njegovom ljubavnom i poslovnom životu.
Početkom Drugog svjetskog rata radio je kao ljekar na francuskom bojnom brodu, a kasnije je nastavio sa liječenjem francuskih izbjeglica. Iako nije bio posebno povezan sa okupatorima, ekstremnoj desnici je smetao njegov pacifizam, a pripadnici Pokreta otpora smatrali su ga izdajnikom i kolaboracionistom. Neosporno veliki romanopisac decenijama je javno bio označen kao antisemita i pristalica kolaboracionističke vlade zaslužne za mnoge izgubljene živote francuskih Jevreja u nacističkim logorima tokom Drugog svjetskog rata.
U junu 1944. godine, kada su se savezničke snage iskrcale na Normandiju, mnogi saradnici okupatora pobjegli su iz Pariza, uključujući i Selina, koji se sa svojom novopečenom suprugom Luset Detuš i mačkom Beber pod miškom, s nešto skrivenog zlata, otisnuo u bijeg prvo u Njemačku, a potom u Dansku. U Francusku se vratio 1951. godine, nakon amnestije. Dugo je krivio Oskara Rozemblija, komšiju koji mu je prije rata vodio knjige, za nestanak rukopisa, koji su mu ostali u stanu, a nakon povrataka svoj bijes je usmjerio na komunizam, Kineze i ostale uništavaoce Evrope, stvarajući nove provokacije i kontroverze oko svog lika i djela.
Ispostavilo se da je pomenuti novinar Tiboda prilikom informativnog razgovora u policiji tvrdio da nikada nije čuo za Rozemblija. Rekao je da je rukopise, koji su uključivali kompletnu verziju romana “Topovsko meso”, djelimično objavljenog 1949. godine, i ranije nepoznati roman pod nazivom “London” dobio početkom dvijehiljaditih od izvora koji nije želio da otkrije. Jedini zahtjev ljudi koji su mu ustupili rukopise bio je da ih čuva u tajnosti do smrti Selinove udovice, što mu je dalo dovoljno vremena da sortira, dešifruje i transkribuje spise.
- Bio je to iscrpljujući, ali i delikatan posao. Sjediti po cijelu noć sam sa Selinovim rukopisima, nezaboravan je osjećaj - rekao je Tiboda.
U novom milenijumu došlo je do obnavljanja interesovanja za Selina. Iako pisac nikada nije zvanično rehabilitovan, njegovi romani se slave, što je samo još jedan dokaz da književno djelo živi nezavisno od reputacije pisca. Selin u Francuskoj i svijetu ima i dalje kontroverzan status otpadnika, ali i klasika francuske književnosti te pisca koji je izvršio ogroman uticaj na literaturu 20. vijeka. Među piscima na koje je uticao su Sartr, Beket, Žan Žene, bitnici na čelu sa Džekom Keruakom, kao i Alenom Ginzbergom i Vilijamom Barouzom, koji su pedesetih posjetili Selina u njegovoj kući kraj Pariza, Henri Miler i Čarls Bukovski, koji je o Selinovom prvom romanu govorio da je to najbolja knjiga u posljednje dvije hiljade godina.
Na stranu poštovanje kolega, neosporno je da je Selin jedan od najvećih francuskih pisaca dvadesetog vijeka. Neosporno je, takođe, da je njegov život jedan od najtajanstvenijih života pisaca. Treba priznati da je i on sam u velikoj mjeri učestvovao u stvaranju sopstvenog imidža “šugavog psa” francuske literature i da je bukvalno raznio tradicionalni kodeks pisanja, unoseći u književnost emociju govornog jezika metamorfozira realnost i plamen provokacije, čiji se uticaju prepoznaju širom moderne kulture, iako je glavni protagonista mrtav više od 60 godina.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
