“Dnevnik o Čarnojeviću” Miloša Crnjanskog u novom ruhu: Sreća u prirodi, utjeha u nebu
BANjALUKA - “Jesen, i život bez smisla. Proveo sam noć u zatvoru sa nekim Ciganima. Vučem se po kavanama. Sednem do prozora i zagledam se u maglu i u rumena, mokra, žuta drveta. Gde je život?”, početak je “Dnevnika o Čarnojeviću” Miloša Crnjanskog koji je prvi put objavljen 1921. godine, a koji tokom septembra stiže pred čitaoce u novom “Laguninom” izdanju.
Ove riječi na samom početku romana su riječi mladog intelektualca koji se našao u vrtlogu Prvog svjetskog rata. U njemu možemo prepoznati i samog Crnjanskog, jer je i on bio učesnik Velikog rata. Naime, kada je ubijen Franc Ferdinand Miloš Crnjanski je bio u Beču. Uskoro je mobilisan u austrougarsku vojsku i poslat na galicijski front da juriša na Ruse, gdje je i ranjen. Tako da je od 1915. godine boravio u ratnoj bolnici u Beču. Sve to je uticalo na njegov kasniji književni rad.
“Dnevnik o Čarnojeviću” odbijen je u tadašnjoj štampi, odnosno Crnjanskom je predloženo da izdvoji pet tabaka iz ogromnog rukopisa. Tako je Crnjanski u hotelu “Pariz” nasumice birao dijelove teksta, a kasnije je Stanislav Vinaver ispremetao poglavlja i knjiga je tako objavljena.
“Dnevnik o Čarnojeviću” je splet razmišljanja glavnog junaka o životu. Iako tekst o Čarnojeviću zauzima najkraći dio ovog djela, tu Crnjanski progovara o smislu čovjekovog života i tu do izražaja dolazi osnova poetike Miloša Crnjanskog odnosno “sumatraizam”.
U obrazloženju o ovom izdanju na “Laguninom” sajtu je navedeno da je “Dnevnik o Čarnojeviću” roman prvenac Miloša Crnjanskog, te da se smatra prvim ekspresionističkim romanom u srpskoj književnosti.
- Nastavši iz dnevnika koji je vremenom dobio romanesknu formu, ovo lirsko delo, aktuelno i danas zbog inovativnog stila pripovedanja, odabira tema i jedinstvenog jezičkog izraza, predstavlja sudbinu čoveka upletenog u besmisao rata i tragediju koju nose razaranje, bolest i smrt - navedeno je u obrazloženju.
Pripovjedač je Petar Rajić koji priča jednu priču u kojoj ne postoji jasno oformljen narativni tok.
- U podzemnim rovovima, među ranjenicima i poginulima, mladalačke iluzije i predratni ideali glavnog junaka urušavaju se pred neminovnošću ništavila. Pod naletom nemilosrdne stvarnosti, koja je poništila prošlost i budućnost, moralne i religijske norme, Petar Rajić se otiskuje iz ovog sveta pronalazeći pribežište u sumatraističkom egzistencijalnom idealu - naznačeno je u najavi ovog romana, gdje je dodat i poznat dio priče, a to je da se Petar Rajić vraća iz sanatorijuma sa shvatanjem da je sreća u prirodi, utjeha u nebu i sa odlukom da će smrt dočekati smiješeći se.
“Dnevnik o Čarnojeviću” je jedan od najvažnijih romana, kako u opusu Miloša Crnjanskog, tako i u cjelokupnoj srpskoj književnosti.
O Piscu
Miloš Crnjanski rođen je 26. oktobra 1893. godine u Crnogradu u Mađarskoj. Godine 1913. upisao je studije medicine u Beču koje nikada nije završio. Prvu pjesmu “Sudba” objavio je u somborskom dječijem listu “Golub” 1908. godine, a 1912. u sarajevskoj “Bosanskoj vili” štampana je njegova pjesma “U početku beše sjaj”. Neka od njegovih najpoznatijih djela su “Lirika Itake”, “Sumatra”, “Seobe”, te “Roman o Londonu” i drugi.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
