Aleksandar Đuričić, književnik i publicista za “Glas Srpske”: Kapor je slavio život i rat

Rekao je ovo za “Glas Srpske” novinar, pisac i publicista Aleksandar Đuričić, otkrivajući kako je došlo do nastanaka knjige “Kaporova školica”, biografije slavnog i kontroverznog srpskog književnika Mome Kapora.

Autor, poznat po svojim biografskim djelima o Pavlu Vujisiću i Nebojši Glogovcu, kaže da je bilo teško pronaći autentičan i objektivan ugao pričanja, ne samo zbog brojnih kontroverzi, koje su Kapora pratile, već i zbog pisanih tragova koje je ostavio o sebi i svojoj karijeri.

Knjiga “Kaporova školica” sutra od 19 časova biće promovisana u Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske, a posjetiocima će, osim Đuričića, o djelu i samom Kaporu govoriti i Ljiljana Kapor.

- Kaporov život počeo je tako što su ljubav i smrt plesali ruku pod ruku. Tokom bombardovanja Sarajeva na početku Drugog svetskog rata, preživeo je tako što ga je majka Bojana prekrila svojim telom, a ona je izdahnula. Pominjao je on to u svojim knjigama (kojih ima ravno 50), ali zahvaljujući njegovoj ujni Zorki Lučić dobio sam snimljenu ispovest njenog supruga Slavka, koji je izvukao Momu ispod majčinog mrtvog tela. Kapor je kasnije napisao da je grob njegove majke u njegovim knjigama - kaže Đuričić.

GLAS: Kada je knjiga završena, kakve su bile reakcije, prije svega Ljiljane Kapor, ljudi koji su imali priliku da čitaju rukopis, a potom i publike?

ĐURIČIĆ: Ljiljana Kapor je bila verni saborac u ovom poduhvatu osvetljavanja nepoznatih detalja iz života njenog supruga i slavnog pisca. Njene reakcije moći ćete da čujete već na promocijama knjige u Istočnom Sarajevu i u Banjaluci. Čitaoci za sada aplaudiraju.

GLAS: Kapora ste upoznali kao mlad student, pratili ste ga od dana najveće slave do brojnih osporavanja u drugom dijelu karijere, zbog njegovih političkih i ideoloških stavova. Koliko se Kapor kao javna ličnost razlikovao od Kapora privatno i da li je ta razlika uopšte postojala?

ĐURIČIĆ: Momo Kapor, privatno i javno, nimalo se nije razlikovao, on je bio svoj od početka do samog kraja. Živeo je u punoj brzini gde god bi se našao. Slavio je život, a nešto kasnije i rat.

GLAS: Pomenuli ste ispovijest njegovog ujaka Slavka Lučića koji ga je spasio kao mališana 1941. iz sarajevske tragedije u kojoj je izgubio majku i veliki dio porodice. Na neki način ta tragedija odredila je njegov životni put i takoreći otvorila bolnu ranu vezanu za Sarajevo, koja nikad nije zacijelila?

ĐURIČIĆ: Vrlo je komplikovan taj odnos pisca i njegovog rodnog grada. Kako svedoči njegov prijatelj iz gimnazijskih dana, čuveni reditelj Boro Drašković, Sarajevo je jedini veći grad u Jugoslaviji koji nije objavio nijednu Kaporovu knjigu, niti organizovao nijednu izložbu. I to je bilo još pre rata, pre nego što su Pisac i Grad ozbiljno zaratili. 

GLAS: Njegovo prijateljstvo sa Radovanom Karadžićem okrenulo je velik dio publike koja ga je doživljavala kao apostola urbane jugoslovenske proze, ali Kapor se za razliku od mnogih do kraja nije odrekao tog prijateljstva, kada to nije bilo moderno?

ĐURIČIĆ: Posebno poglavlje u “Kaporovoj školici” je poglavlje kada je “obrnuo igricu”. Od “pisca u trapericama” postao je “pisac u maskirnoj uniformi.” Promoter ljubavi postao je ratni izveštač, hrlio je ka rovovima i bio oduševljen Radovanom Karadžićem. Kao da se opčinio tim ratom i sa pedeset tri godine krenuo je na prve linije fronta. Tu je našao izazov i kao deklarisani nacionalista, ali i kao profesionalni lovac na priče. Meni ni danas nije jasno šta ga je opčinilo u liku tog prosečnog psihijatra, pesnika, kasnije će se ispostaviti i veštog cirkuzanta. Ali nisam ja tu da sudim o tuđim zanesenostima, već da ih istražujem i plasiram kroz literaturu.

GLAS: Proslave krsne slave u porodici Kapor imale su mitski status svojim okupljanjima za istim stolom nespojivih ličnosti. Šta se tu moglo čuti i vidjeti i šta je sve te ljude okupljalo kod Kapora?

ĐURIČIĆ: To je ličilo na scene iz najboljih francuskih filmova. On je čak govorio da to nisu klasične slave već partiji. Tu su se nalazili ljudi od krajnje desnice do krajnje levice, toliko politički sukobljeni da nisu razgovarali, osim te večeri kada bi došli na Svetog Jovana, u Nebojšinu ulicu. I tu su sretali jednom godišnje. Kapor je bio majstor reči koji je slavio i dijalog uživo.

GLAS: Sa druge strane, objavljivanjem piščevih ljubavnih pisama otkrili ste i možda najemotivniju stranu Kapora do sada, teško spojivu sa mitskom slikom Kapora kao buntovnika i hedoniste, koji nije žalio život?

ĐURIČIĆ: Kaporova ljubavna pisma prvi put su objavljena sada u ovoj knjizi. Nedavno se Zadužbini “Mome Kapora” javila gospođa Vesna, tada Trifunović, koja se kao učenica završnog razreda beogradske gimnazije zabavljala sa mladim studentom slikarstva Kaporom. I dostavila to svedočanstvo o ranim jadima mladog Kapora. Već tada se naziralo, da će biti i pisac, iako je bio student slikarstva, ta lirika i emocije zaljubljenog mladića, koji se smuca po Jugoslaviji, promišlja o samoubistvu, alkoholu, prijateljima, otkriva odnos sa ocem, sve ispisano penkalom na požuteloj hartiji poseban je šmek “Kaporove školice”.

GLAS: Zanimljivo je kada već pominjete naziv knjige koji događaj, vezan  za glavnog junaka iz biografije, je odredio i ime Vašeg djela?

ĐURIČIĆ: Čuvene su te njegove slike školica i zbog njih su mu u Njujorku bila odškrinuta vrata svetske slave, ali iz tog “fijakera” je sišao, a da se nije pokajao.

GLAS: Koliko se Vaše mišljenje o životu i djelu Mome Kapora promijenilo prije i nakon pisanja ove knjige?

ĐURIČIĆ: Nimalo, a otkrio sam sasvim drugačijeg Kapora.

Utisci

GLAS: Koji je momenat iz Kaporovog burnog umjetničkog i privatnog života na vas ostavio najjači utisak tokom rada na knjizi?

ĐURIČIĆ: Posebno poglavlje u Kaporovom životu zauzimaju prijateljstva, o tome mi je dugo pričala Vida Ognjenović tvrdeći da je imao apsolutni sluh za prijateljstvo. “Često se pitam u razgovoru s ljudima koji su kao i ja bili prijatelji s Momom, jesmo li mu oberučke uzvraćali, kao što smo tako primali njegovu nesebičnu i pouzdanu prijateljsku odanost. Daleko od svake razmetljive poze nadmenosti, Momo Kapor nas je zadužio prijateljskom ljubavlju koju nije uslovljavao ničim osim prijateljstvom.” I to kako je “najbeogradskiji pisac” fijakerom ušao u Beograd koji će ga zauvek osvojiti, ali koji će i on promeniti i slaviti portretišući njegovu melanholiju, ljude, ulice, kafane i košavu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.