Slavni klasik “Čarobnjak iz Oza” slavi 82 godine od premijere: Kako je Doroti odvela Holivud ispod duge
LOS ANĐELES - Legendarni američki muzičko-fantazijski film, koji je zvanično režirao Viktor Fleming, premijerno je prikazan 14. avgusta 1939. godine u Graumanovom kineskom pozorištu u Holivudu, da bi dan kasnije, 15. avgusta, krenuo u redovnu bioskopsku distribuciju.
Film u kojem su igrali Džudi Garland (Doroti), Rej Boldžer (Strašilo), Džek Halej (Limeni čovjek), Bert Lahr (Strašljivi lav), Frank Morgan (Čarobnjak), Bili Burk (Glinda) i Margaret Hamilton (Zla vještica) postao je, po podacima Kongresne biblioteke SAD, najgledaniji film svih vremena, te ostvarenje koje je u velikoj mjeri promijenilo tretiranje fantastike u filmskoj industriji, uz ogroman kulturološki uticaj u modernoj umjetnosti. Nominovan za šest “Oskara”, “Čarobnjak iz Oza” postao je najuspješnija i najcjenjenija adaptacija romana Lajmena Frenka Bauma iz 1900. godine pod nazivom “Čudesni čarobnjak iz Oza”, ali je na kraju osvojio samo dva zlatna kipića i to za muziku i originalnu pjesmu. Iako je danas slavan po svima poznatim scenama, odličnoj muzici, fantastičnim likovima, brojnim citatima koji su ušli u jezik opšte kulture, revolucionarnoj upotrebi tehnikolora (između ostalog, tako su čuvene crvene cipelice postale crvene), film je bio komercijalni fijasko kada je prvi put izašao, zaradivši manje od milion dolara preko svog, za to doba ogromnog budžeta u iznosu od tri miliona dolara.
Ipak, gledanje “Čarobnjaka iz Oza” postalo je američka tradicija nakon što je prvi put emitovan na televiziji 1956, a potom nekoliko puta vraćen u bioskope. Popularnost mu je stalno rasla, pa je brzo postao jedan od najvećih filmova u istoriji filma i potvrđeni klasik. Slavni pisac Salman Ruždi, koji je odrastao u Mumbaju, pamti da je vidio film kad mu je bilo 10 godina i da je po, kako on kaže, napravio pisca od njega.
- “Čarobnjak iz Oza” je pokretač neprilagođenosti odraslih, čak i odraslih dobre duše, i kako slabost odraslih tjera djecu da preuzmu kontrolu nad svojom sudbinom - napisao je Ruždi.
Čuveni kritičar Rodžer Ebert napisao je u svom nadahnutom osvrtu na ovaj film da je tajna njegovog uspjeha u sačuvanoj magiji djetinjstva na platnu, vrhunskim glumcima i promišljenoj upotrebi specijalne tehnike.
- “Čarobnjak iz Oza” ima divnu površinu komedije i muzike, specijalnih efekata i uzbuđenja, ali mi ga i dalje gledamo, jer u osnovi priča prodire ravno do najdubljih nesigurnosti djetinjstva, podstiče ih, a zatim ih ubjeđuje. Kao odrasli, volimo ga jer nas podsjeća na putovanje na koje smo krenuli. Džudi Garland je imala, pretpostavljam, nesrećno djetinjstvo, ali je bila blistava u svojoj izvedbi sa svojih 17 godina, kada je igrala mladu Doroti. Bila je važna za film jer je projektovala ranjivost i određenu tugu u svakom tonu njenog glasa. Ostali glumci dolaze iz tradicije vodvilja i komedije, i igrali su likove sa uzvišenom samosvijesti. Možda je pomoglo to da niko od njih nije znao da prave veliki film - napisao je Ebert.
Najljepša posveta ovom filmu jeste ona koju čitamo na njegovom početku: “Gotovo 40 godina ova je priča vjerno služila mladima u srcu. Vrijeme je bilo nemoćno pred njenom nježnom porukom. Za one od vas koji ste joj bili vjerni… i koji ste ostali mladi u srcu, posvećujemo ovaj film”. Treba li osam decenija kasnije reći da Fleming i studio MGM nisu pogriješili ni riječ?
Režija
Godina 1939. bila je dobra za režisera filma Viktora Fleminga pošto je osvojio “Oskara” za najbolji film za “Prohujalo sa vihorom”, još jedan kultni film objavljen iste godine. Ipak, potrebno je istaći da je on “Čarobnjaka” preuzeo nakon odustajanja čak dva režisera, Mervina Laroja i Ričarda Torpa, da bi prije završetka snimanja i on napustio set “Čarobnjaka” zbog pomenute ekranizacije romana Margaret Mičel, tako da je priču o avanturama Doroti završio nepotpisani King Vidor.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
