RECENZIJA “Sjevernjak” (2022): Dostojno Valhale
Treći film u karijeri američkog režisera Roberta Egersa pod nazivom “Sjevernjak” njegov je prvi ulaz u vode A produkcije, nakon dva nezavisna, niskobudžetna djela “Vještica” i “Svjetionik”, i dobra je stvar što je on svoj debi u svijetu velikih budžeta iskoristio na kvalitetan način, sa više pozitivnih nego negativnih utisaka.
Njegova ekranizacija starih skandinavskih srednjovjekovnih saga o osveti, koje su navodno poslužile i Šekspiru za stvaranje “Hamleta”, brutalna je priča koja je kilometrima daleko od teatralnosti vizija engleskog barda, ali i svega drugog što se trenutno može gledati u modernom Holivudu.
Pisan zajedno sa islandskim scenaristom i muzičarem Sjonom, scenario “Sjevernjaka” je mračna priča o dvanaestogodišnjem vikinškim princu Amletu, kojeg izdaja strica Fjolnira ostavlja bez ubijenog oca kralja Aurandvila i otete majke Gudrun, dok on spas traži u bjekstvu u nepoznato. Desetak godina kasnije on je član ratničke družine berserkera, koja surovo kolje i robi slovenska plemena po prostranstvu današnje Rusije. Od nevinog djeteta on je postao surovi ratnik, bez milosti i osjećanja, kojeg kroz život pokreće bijes hranjen hladnim gorivom osvete i mržnje dok ga slučajni susret sa slavenskom vidjelicom/vješticom (sjajna minijatura pjevačice Bjork) ponovo usmjerava na izvor njegovih životnih nevolja. Pokreće ga na odlazak na Island, gdje u progonstvu sada živi njegov mučitelj Fjolnir okružen porodicom, šačicom vjernih ratnika i robova.
Maskiravši se u roba na Fjolnirovom imanju, on uz pomoć slovenske zarobljenice Olge počinje ostvarivati plan o osveti, sijući tokom noći strah i teror među stanovnicima Fjolnirove farme, ali vrlo brzo otkriva da stvari nisu postavljene onako kako je on to vidio dječijim očima.
Sama priča stara je koliko i ljudska rasa i nije samo vezana sa prostor koji je inspirisao Egersa, ali je obilno nahranjena, kako skandinavskom mitologijom, tako i uticajem usmenih predanja koja u velikoj mjeri određuju vizuelni i idejni utisak filma. Krajnji rezultat je, bez obzira na to što se vidi raskoš produkcije teške 90 miliona dolara, prilično pomjeren, čudan, mističan i nasilan film, koji više duguje “Konanu”, režisera Džona Milijusa ili Egersovim horor korijenima, nego Šekspiru ili modernim, trendovskim tumačenjima nordijske istorije poput serije “Vikinzi”.
Okrenuvši zaplet u vrlo zanimljivom preokretu koji Amletu otkriva da su nasilje i nesurovost bili pokretači pada njegovog u mašti idealizovanog oca, dok je ljubav bila pokretač njegovog zloglasnog strica, njega na kraju stavlja u bizarnu situaciju da ljubav umjesto mržnje postaje motiv njegove osvete, iako su ispostavlja da su posljedice u oba slučaja jednako tragične.
Možda Egers u svom trećem filmu kao scenarista na momente gubi kreativnu bitku pod pritiskom velikog studija “Juniverzal”, ali kao režiser on i dalje briljira u unikatno vizuelnom stilu i divljem ritmu filma izgrađenom od sirovog fizičkog pokreta, surovih klaustrofobičnih slika prirode, šokantnih horor prizora nasilja i jezivo oslikane mračne atmosfere epohe.
Maestralna upotreba kamere (stalni Egersov snimatelj Jarin Blašek), fotografije i muzike (Robert Karolajn i Sebastijan Genzburg) praćena je ekspresivnim doprinosom glavnog glumca Aleksandra Skargorsda, koji se kroz film kreće kao hodajuća planina mišića pokrivena blatom i krvlju, nezaustavljivo sijući smrt na svom putu, dok mu ništa manje impresivno pariraju naturalna eteričnost Anje Tejlor Džoj kao Olge, hladna distanciranost Nikol Kidman kao Gudrun i potisnuta energičnost Klaesa Banga kao Fjlonira.
Neki pojedinačni momenti, poput scene napada Vikinga na slovensko selo ili Amletovo osvajanje zlokobnog mača Noćne oštrice u mogili možda prevazilaze kvalitetom film kao cjelinu, ali “Sjevernjak” je i dalje nemilosrdan, divlji i brutalan film osvete, koji ima malo uporedivih pandana u modernom filmu.
Treće ostvarenje u Egersovoj karijeri impresivno balansira na tankoj granici između visceralne estetike B akcijaša, niskobudžetnog folk horora i skupog spektakla, dok ga krase neočekivana scenaristička rješenja, vizuelno-zvučna raskoš i upečatljiv glumački doprinos. Možda nema nesputanu autorsku slobodu i usredsrijeđenost prva dva Egersova filma, ali bez obzira na određene kompromise, on hrabro razbija žanrovsku predvidljivost i politički korektnu dosadu holivudske A produkcije, napadajući životinjskom silinom svojih junaka primarne instinkte publike.
Ocjena 5
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
