RECENZIJA “Čuvari formule” (2023): Reakcija plus emocija VIDEO
Nakon gledanja filma “Čuvari formule”, novog režiserskog poduhvata Dragana Bjelogrlića, jedna stvar je kristalno jasna, da je ovaj iskusni glumac, producent, scenarista i režiser snimio ostvarenje koje možda neće biti bioskopski hit u rangu njegovih prethodnih režija, ali da je u kreativnom smislu to definitivno najbolji film u njegovom rediteljskom opusu.
Za razliku od “Montevidea” i “Tome” koji su, svaki na svoj način, vješto prilagodili žanrovsku estetiku sportskog filma i muzičkih biografija mentalitetu publike domaćih bioskopa, postavši regionalni blokbasteri, u novom filmu Bjelogrlić je ušao u tematsku oblast daleko mračnijeg sadržaja i karaktera, kako bi koristeći obrasce medicinske drame i istorijskog trilera ispričao zaokruženu priču o nuklearnom incidentu u Vinči iz 1958. godine.
Adaptacija romana “Slučaj Vinča” Gorana Milašinovića, scenarističkim radom Vuka Ršumovića, Ognjena Svilačića i samog Bjelogrlića postavljena je u prilično slobodnom stilu, ne mareći pretjerano za istorijske činjenice i dokumentaristiku, kako bi se povećao fikcioni potencijal priče i u krajnjem skoru dobijena je dosta mračnija i naglašeno emotivnija priča o stradalnicima nuklearnog eksperimenta, koji je krenuo po zlu i njihovoj borbi za život. Temelj priče jeste nuklearni incident tokom kojeg je grupa istraživača na čelu sa fizičarom Dragoslavom Popovićem (Radivoje Bukvić) bila ozračena zbog curenja radioaktivnog materijala iz reaktora. Oni su nakon toga zahvaljujući ličnim vezama doajena srpske fizike Pavla Savića (Miki Manojlović) prebačeni na liječenje u Francusku kako bi im tamo pokušali pomoći, iako poznatog tretmana za takve slučajeve tada nije bilo, a svaka ozračena osoba bila je unaprijed osuđena na smrt. Zahvaljujući nevjerojatnoj upornosti francuskog onkologa Žorža Matea (Aleks Manenti) na njima je po prvi puta isprobana metoda presađivanja koštane srži koja je unijela revoluciju u medicinu, ali “Čuvari formule” od medicinske drame dobijaju i obrise političkog trilera, kada se otvara pitanje sa čime su to naučnici u Vinči zapravo eksperimentisali. Jasno je da zbog prohodnosti filma Bjelogrlić i njegova scenaristička ekipa u prvi plan stavljaju ljudsku humanost, dok se u pozadini njihove životne drame odigrava političko-špijunska igra, koja može odrediti sudbinu njihovog liječenja.
Mudro shvativši da je priča smještena uglavnom u par zatvorenih enterijera, poput bolnice i nuklearnog instituta, koja je sama po sebi prilično hermetična i da je svojom skoro pa kamernom atmosferom teško prihvatljiva za gledaoce u klasičnoj linearnoj naraciji, Bjelogrlić, majstorskom upotrebom flešbeka, nadahnute glume, atmosferične muzike i dinamične montaže dodatno gradi trilersku napetost kako bi podigao narativni ritam i istakao emocionalnu dramu glavnih junaka uhvaćenih u smrtonosnu zamku radijacije u kojoj im život curi iz minuta u minut.
Sa druge strane, stavljajući u prvi plan napet odnos dvojice naučnika Matea i Pavlovića, koje tumače najistaknutiji i slobodno se može reći najbolji glumci u ansamblu, Manenti i Bukvić, dva čovjeka koje iz različitih razloga opsesivno pokreće njihova vlastita ambicija i strast prema nauci na samoj ivici ljudske etike, suzbija se višak patetike koji očekivano ide uz zaplet o teško bolesnim ljudima i požrtvovanim medicinarima.
U pozadini centralne drame glavnih protagonista ostaje prostor za nadahnute minijature poput francuskih glumaca Ane Sere i Žana Luisa Kuloža u likovima donora koštane srži Odet i Rejmona ili samog Bjelogrlića kao Aleksandra Rankovića, šefa tajnih službi SFRJ, koje dodatno dižu nivo uvjerljivosti žanrovskih spojeva na kojima se gradi režiserski postupak, iako se time nažalost ističe određena stereotipnost drugih likova u scenarističkoj postavci. Jednako važnu ulogu imaju za naše uslove sjajno iskorištena kamera, scenografija i zvuk koji dodatno pojačavaju klaustrofobičnost i uzbudljivost finalnog proizvoda, ostavljajući utisak da je snimljen uz daleko veći budžet nego što stvarno jeste, što apsolutno ide u korist univerzalne prohodnosti priče koja, po samom izboru teme i glavnih lokacija, ne krije daleko veće producentske i autorske ambicije od regiona.
Naime, Bjelogrlić je vješto prepoznao filmski potencijal Milašinovićevog romana, ali svjestan kako ne može da pravi raskošni spektakl o atomskoj bombi, kako bi se takmičio sa daleko skupljim zapadnim produkcijama, napravio je napetu, zanimljivu i emotivnu dramu o ljudima koji su platili skupu cijenu zbog trke atomskog naoružavanja tokom hladnog rata svojim zdravljem i životima. Jednostavnije rečeno, umjesto lančane dobili smo emotivnu reakciju razumljivu svakom čovjeku, od Harisburga i Černobilja do Hirošime i Nagasakija.
Ocjena 5
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
