“Petparačke priče” slave 30. rođendan: Tarantinov zemljotres u brdima Holivuda

Na jug Francuske Tarantino je stigao s reputacijom kult režisera sa jednim odličnim filmom “Psi iz rezervoara” i talentovanog scenariste (“Prava romansa”, “Prirodno rođene ubice”), ali nakon trijumfalnog osvajanja “Zlatne palme”, on je imao filmski događaj godine, a nakon distribucije u bioskopima tokom jeseni i sedam nominacija za “Oskara” (osvojen za najbolji scenario), on je postao filmski heroj decenije.

Tarantino je drugim filmom i njegovom nelinearnom radnjom, eklektičnim dijalozima, mješavinom crnog humora i brutalnog nasilja te brojnim referencama na pop kulturu, doslovno bio kreativni potres, koji je uzdrmao temelje filmske industrije u brdima Holivuda. U tom momentu u poziciji obećavajućeg režisera sa  snažnom podrškom studija “Miramaks”, u vlasništvu danas zloglasnog Harvija Vajnstajna, Tarantino je pruženu priliku iskoristio da se poigra scenarijem (Tarantino i Rodžer Ajveri), glumcima, muzikom i montažom na način koji je bio revolucionaran na mnogo nivoa.

Tematski baziran na šund kriminalističkim romanima i bioskopskim B-ostvarenjima režisera poput Roberta Oldriča i Dona Zigela, film prati živote nekoliko likova koji su umiješani u kriminalno podzemlje Los Anđelesa i koje spaja čudan splet okolnosti vezan za misterioznu aktovku, namješteni bokserski meč, tandem rednek siledžija i ljubavni par pljačkaša.

Razbijajući scenarističku postavku na sedam dijelova, koji ne poštuju hronološku naraciju, on je preokrenuo ustaljene scenarističke standarde, da se po svaku cijenu izbjegavaju prekomplikovane priče, uvlačeći na taj način publiku u ulogu koautora, koji mora aktivno da učestvuje u filmu, kako bi priča svakog lika bila ispričana na odgovarajući način. Naravno, to je moglo lako da sklizne u konfuziju i pretencioznost, da nije bilo vrhunske glume, maestralne upotrebe kamere i muzike te krajnje vješte montaže, koja je to spojila u funkcionalnu cjelinu.

- Super stvar jeste to da se lomljenjem linearne strukture, kad gledam film sa publikom, lomi i stanje publike. To je kao ono, “Moram da vidim ovo... Moram obratiti pažnju”. Gotovo možete osjetiti kako se svi pomiču u svojim sjedištima. Zapravo je zabavno gledati publiku kako na neki način lovi film - rekao je Tarantino.

Bez obzira na filmofilsku zabavu ili vlastitu režisersku vještinu, Tarantino bi imao ogroman problem, da nije bilo savršene podjele uloga.

U pitanju je doslovno besprijekorno izgrađen ansambl u kojem poluzaboravljeni Džon Travolta, zvijezda disko ere briljira u roli plaćenog ubice Vinsenta Vege, dok Brus Vilis magupski šarmira kao posrnuli bokser Buč, ali ni ostatak nastupa poput Semjuela L. Džeksona kao drugog plaćenog ubice Džulsa, Ume Turman kao Mije Valas i Vinga Rejmsa kao njenog muža i kriminalnog bosa Markusa Valasa do genijalnih minijatura Tima Rota kao Bundevice, Harvija Kajtela kao Mister Vulfa ili Kristofera Vokena kao Kapetana Kunsa, ništa manje nije ubjedljiv.

Njihovim nadahnutim nastupom Tarantinova i Ajverijova fanovska ljubavna oda B-filmovima i krimi-šundu, pretvorila se u ono što je kritika opisala kao djelom koji spaja briljantno i brutalno, smiješno i uzbudljivo, zapanjujuće okrutno i razoružavajuće slatko u jednom filmu.

Na stranu ocjene kritike, publika je film usmenom predajom prvo pretvorila u jedan od hitova godine, a potom održala kao kultni film, koji tokom godina postaje samo veći mit unutar pop kulture, a skoro svaka scena ili replika postaje opšte kinematografsko mjesto. Krenuvši od Džulsovog pseudobiblijskog citata, zatim Travoltinog tvist plesa, Vokenovog monologa o očevom satu, heroinskog overdoza Turmanove, Marvinovog ubistva u autu, scene silovanja u Zedovom podrumu do pljačke u restoranu ili nevjerovatne upotrebe muzike i scenografije, doslovno svaki kadar filma pretvoren je tokom proteklih 30 godina u nostalgični pop trenutak, čija vrijednost protokom vremena samo raste, što je za rukom pošlo vrlo malom broju stvaralaca tog vremena.

Danas se “Petparačke priče” naširoko smatraju Tarantinovim magnum opusom te jednim od najvažnijih filmova na kraju prošlog vijeka, a njegov razvoj, marketing, distribucija i profitabilnost imali su snažan uticaj na nezavisnu kinematografiju i stvaranje čitavog talasa sljedbenika i imitatora u modernoj kinematografiji. Na agregatoru na sajtu “Roten tomatos”, film ima ocjenu odobravanja od 92% na osnovu 174 recenzije, sa prosječnom ocjenom 9,30/10, a na sajtu “Metakritik”, film ima ponderiranu prosječnu ocjenu od 95 od 100, na osnovu 25 kritičara. Ono što ova krajnje impresivna statistika ne može da objasni jeste to da je njegova reputacija kod filmofila opšti sinonim za film i bioskop, a koja je u svemu odavno prevazišla okvire umjetnosti i postala dio kolektivne kulturološke svijesti, unutar koje su i “Petparačke priče.

EPSKI USPJEH

Tarantinov film je rađen kao nezavisni film sa budžetom od osam miliona dolara, ali je uz pomoć agresivne i vješte “Mirmaksove” marketinške kampanje, pretvoren u veliki hit koji je zaradio preko 213 miliona dolara samo u bioskopu.

Sam Tarantino kaže da je ključnu ulogu u kvalitetu filma odigrala njegova autorska ekipa: snimatelj Andrzej Sekula, filmska montažerka Sali Menke, dizajner produkcije Dejvid Vako i kostimografkinja Betsi Hejman, koji su pomogli da snimi ep za male pare.

- Imali smo osam miliona dolara. Želio sam da izgleda kao film od 20-25 miliona dolara. Želio sam da izgleda kao ep. To je ep u svemu, u ideji po ambiciji, po dužini, po obimu, u svemu osim u cijeni - rekao je Tarantino.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.