Kultni britanski film “Zulu” objavljen prije 60 godina

Inspirisan istinitim događajem iz Zulu rata 1879. godine, tzv. “Bitkom za Rurkovu stanicu”, napadom 4.000 Zulu ratnika na 240 britanskih vojnika 24. pješadijskog puka, opkoljenih u maloj misionarskoj stanici Rurk.

Nakon što su snage Zulu naroda porazile Britance u bici kod Isandlvane, ova mala, ali krvavo plaćena pobjeda kod Rurka, čuvala je mit o vojnoj nepobjedivosti britanske kolonijalne vojske, a koja je u filmskoj verziji postala neka vrsta utješne nagrade tokom masovnog raspada britanske imperije nakon Drugog svjetskog rata.

Film je prvi put prikazan na 85. godišnjicu stvarne bitke 22. januara 1964. godine u Londonu, uz široko priznanje kritike, te pohvale za realne setove, saundtrek, kameru, akcione sekvence i glumačke uloge, posebno Stenlija Bejkera, Džejmsa Buta, Najdžela Grina i Majkla Kejna.

Kritički gledano “Zulu” nema neku veliku autorsku gracioznost, to je grubi ratni film, koji na jednostavan način pripovijeda priču o vojnicima pod napadom nadmoćnijeg neprijatelja uz odličnu dočaranu atmosferu borbe i koji u svom žanru funkcioniše sasvim dobro.

Ipak, “Zulu” je uspio da napravi veliki uspjeh u britanskoj kinematografiji, zahvaljujući kombinaciji trijumfa na blagajnama, prikazivanja u kino klubovima za djecu širom zemlje i prikazivanja na britanskoj televiziji decenijama. Sa druge strane,”Zulu” je i sistemski napadan tokom godina zbog promocije kolonijalizma, rasizma i istorijskog revizionizma te nepravednog prikaza onih koji su postali žrtve Britanskog carstva. Da bude zanimljivije, “Zulu” su napisala dvojica ljevičara, pisac Džon Prebl, po čijem je tekstu napisan scenario za masakr na suncu, bio je član Komunističke partije, dok je koscenarista i režiser Si Endfild bio jedna od žrtava Mekartijevog “Lova na vještice”, ali realno film koji se bavi stvarnim događajem nije mogao pobjeći od činjenica, na stranu uljepšavanja uloge bijelog čovjeka u Africi crnog čovjeka u skladu sa vremenom nastanka.

Objektivno gledano, “Zulu” slavi hrabri otpor Britanaca, ali jednako tako slavi hrabrost Zulu napadača, koji kopljima napadaju branioce naoružane puškama, dok su fiktivna uljepšavanja i odstupanja od činjenica poput pozdrava Zulua pjesmom hrabrim branicima, tu zbog britanske publike, dok su u stvarnosti napadači napustili opsadu zbog dolaska vojnih pojačanja.

Anketa od 150 glumaca, reditelja, pisaca, producenata i kritičara za časopis “Tajm aut” 2017. svrstala ga je na 93. mjesto najboljeg britanskog filma ikada, dok na sajtu “Roten tomejtos” ima prosječnu ocjenu  od 96 odsto na osnovu recenzija 27 kritičara. Film je koštao oko 1, 7 miliona dolara, a zaradio je u bioskopu preko 8 miliona dolara, dok je zarada od kućnih izdanja višestruko veća.

Endfild je kasnije napisao “Zora Zulua”(1979), koji služi kao nastavak originalnog filma, koji je ostavio velik trag u pop kulturi.

Film je dobio strip adaptaciju inspirisanu scenarijom, a scene bitke kod Helmovog ponora u “Gospodaru prstenova” Pitera Džeksona,  snimljena je na način koji namjerno podsjeća na scene iz “Zulua”, dok je kultni reper  Afrika Bambata rekao da je ime Zulu izabrao na osnovu inspiracije iz filma iz 1964. godine. Ono što je Bambata vidio u filmu, bile su snažne slike crnačke solidarnosti.

Odbrana

Lider plemena Zulu poglavica Mangošutu Butelezi je 2018. branio kulturne i istorijske zasluge filma. Tokom 2014. godine, povodom 50 godina od premijere, prisustvovao je specijalnoj projekciji filma zajedno sa Bejkerovom udovicom. On je naveo da postoji duboko poštovanje koje se razvija između zaraćenih vojski i plemenitosti ratnika kralja Četšvaja dok pozdravljaju neprijatelja i zahtijevao je drugačiji način razmišljanja od prosječnog gledaoca u vrijeme izlaska filma. ​​Butelezi, sa kojim se Bejker sprijateljio tokom produkcije, opisao je glumca i producenta kao najboljeg bijelog čovjeka kojeg je ikada sreo.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.