Animatorski studio “Volt Dizni” slavi 100 godina: Život nije bajka, osim u crtaću

Nimalo slučajno, tokom slavljeničke godine pušten je  kratki film “Bilo jednom u studiju”, u kojem glumi jedan od najpoznatijih animiranih heroja Miki Maus i koji uključuje likove iz svakog dugometražnog filma u kanonu Diznijeve animacije tokom prethodnih 100 godina.

Jedinstvena vizija animacije koju je imao osnivač studija Volt Dizni, kao najsvestranijeg sredstva komunikacije, koja može da predstavi šta god ljudski um može da zamisli u rukama njegovih nasljednika u velikoj mjeri definisala je razvoj pop kulture i industrije zabave u posljednjih deset decenija.

Skromni početak

Dizni je početkom 20-ih godina prošlog vijeka studiju MGM predstavio svoju ideju o crtanom filmu “Miki Maus” u čijem fokusu je bio miš, ali je njegova kreacija odbijena sa obrazloženjem da žene gledaju animirane filmove i da se one plaše miševa. Nedugo nakon tog događaja “Miki Maus” je postao jedan od najpopularnijih crtanih filmova na planeti pokrenuvši džinovski talas animacije čiji se kraj ne nazire. Počelo je veoma skromno 16. oktobra 1923. godine, kada je distributer Margaret Vinkler potpisala ugovor o naručivanju od slabo poznatog animatora Volta Diznija seriju kratkih filmova, koji su postali poznati kao “Alisine komedije”, koji prikazuju avanture žive djevojke u animiranom svijetu. Potpisivanje ovog ugovora smatra se rođenjem kompanije “Volt Dizni” tada poznate kao “Animatorski studio braće Dizni”, po Voltu i njegovom bratu Roju, koji su u Kaliforniju stigli iz Kanzas Sitija.

Prvi projekat koji je zvanično nastao nakon formiranja studija za crtane filmove braće Dizni bio je “Alisin dan na moru”, objavljen 1. marta 1924. U narednim godinama, Dizni je producirao još 55 filmova iz serije o Alisi, sa genijalnim animatorom Jubom Iverksom na čelu umjetničke ekipe studija. Iako je u sporovima izgubio dio prava na svoje filmove poput “Zeca Osvalda”, genijalni Volt nije odustajao i postepeno je krenuo u svoj osvajački pohod na svijet animacije počevši od “Parobroda Vilija”, prvog crtaća na svijetu sa sinhronizovanim zvukom i prvog javnog objavljenog pojavljivanja Mikija Mausa. Dizni je postavio temelje budućnosti svog studija arsenalom crno-bijelih kratkih filmova o Mikiju i serijom kratkih filmova zasnovanih na mitovima i bajkama poznatim kao “Šašave simfonije” u kojima je briljirao njegov animatorski tim, a Iverks postao heroj koji je zanatskom vještinom podigao “Dizni” do novih visina. Prvi projekat u boji donio mu je prvog “Oskara” za film “Cvijeće i drveće”, kratki film iz 1932. o romantično zaljubljenoj flori. Pomenuti crtać označio je prekretnicu na više načina jer je “Dizni” animacija imala novi alat, tehnikolor, da predstavi živopisno pripovijedanje svojih animatora. Zapravo, Holivud je imao novu zvijezdu u usponu, samog Volta koje je iskoristio svoje producentske sposobnosti i kreativnost svojih animatora koji su razumjeli alhemiju razvoja likova na duhovnom i emotivnom nivou i mehaniku animacije likova na praktičnom nivou. U međuvremenu, Mikijeve avanture su dodale nove prijatelje Paju i Baju Patka, Plutona i ostale stanovnike Patkovgrada, koji će postaviti temelje “Diznijeve” imperije, dok je novi korak napravljen 1937. godine sa prvim dugometražnim animiranim filmom “Snježana i sedam patuljaka”, koji je postao revolucija na svakom nivou, dokazujući da su Dizni i njegovi umjetnici pripovjedači, koji ne samo da su stvarali filmove već i kreirali bioskopsko okruženje. Nakon “Snježane”, uslijedio je jednako uspješni “Pinokio” iz 1940. godine, ali tokom godine trijumfa “Dizni” je objavio “Fantaziju”, antologiju fantazija postavljenih na klasičnu orkestraciju, koji je osnivač studija nazvao umjetničkim uspjehom, ali komercijalnim neuspjehom. Slijedili su “Dambo” i “Bambi”, ali početkom rata sa Japanom i Njemačkom “Dizni” je svoju animaciju upleo u propagandne svrhe SAD i saveznika, stvarajući tradicionalno dobre veze sa američkim establišmentom. Nakon rata stigla je “Pepeljuga”, “Alisa u zemlji čuda”, “Petar Pan”, “Dama i skitnica” , “Uspavana ljepotica” i brojni drugi hitovi. Kompanija “Dizni” je širila svoje poslove na igrani film, televiziju, tematske parkove, igrače, ali žila kucavica studija ostala je animacija. Nakon Voltove smrti od raka 1966. godine, “Diznijevu” animaciju vodio je njegov brat Roj, koji je preminuo 1971. godine. Nakon njih firmu su vodili brojni direktori, koji su tokom prve polovine osamdesetih prilično urušili ugled animatorskog studija, pustili su da ih napusti legendarni animator Don Blat, dozvolili odlazak podstudija “Piksar” iz svojih ruku pa su skupo platili njegov povratak, kako bi on spasavao čast i ugled matične firme krajem devedesetih.

Trijumfalna starost

Dolazak Džerija Kacenberga i Voltovog nećaka Roja O. Diznija na čelo filmskog i animatorskog studija, označio je veliki povratak “Diznija” vrhunskoj animaciji. Prvo su stabilizovali odjel uspjehom klasične 2D animacije trijumfom “Male sirene” (1989), a potom filmovima “Ljepotica i zvijer”, “Aladin” i “Kralja lavova”, koji su uzastopno tokom 1991-1994 razbili kino blagajne. Istovremeno su vratili “Piksar” u redove matične kompanije, koja je “Pričom o igračkama” (1995) u međuvremenu počela 3D revoluciju, koja će uvesti nove tehnologije u zanat.

Povratkom “Piksara” u matične redove 2006. godine animatorski studio uzima zvanično ime “Volt Dizni animacija studio”, a rebrendiranje je donijelo novi logotip sa povratkom veterana Mikija Mausa na njemu.

U filmu “Upoznajte Robinsonove” iz 2007. ponosno je vraćan moto Volta Diznija: “Nastavite ići naprijed”, koji je nastavljen filmovima “Princeza i žaba” iz 2009. i “Razbijač Ralf” iz 2012. da bi “Ledeno kraljevstvo” osvojilo krunu animiranog filma sa najvećom zaradom svih vremena koju je držao do ove godine. Matična kompanija počela je snimati igrane verzije svojih crtaća sa velikim uspjehom, dok su animatori ispitivali nove teme i borili se sa ograničenjima pandemije, bespotrebno cenzurisali sami sebe i retuširali sopstvenu prošlost, ali najbolje su funkcionisali kada su se držali Diznijeve politike zdravog konzervatizma sa osloncem na porodičnu publiku bez radikalnih tematskih eksperimenata poput “Čudnog svijeta” (2022).

Danas je studio “Volt Dizni animacija” i dalje neosporni vladar žanra, bez obzira na sve jaču konkurenciju, a njihova uloga u razvoju ovog odjela kinematografije doslovno je neizmjerljiva. Iako sam animatorski studio vjerovatno ima najimpozantniju filmografiju u Holivudu, proteklih 100 godina bilo je uspona i padova, hitova i bombi, umjetničkih fenomena, kao i kreativnih promašaja. Sa svakom generacijom “Dizni animacija” morala se redefinisati za svoju publiku zadržavajući standarde koji je čine kultnom, nekad su u tome uspijevali nekad ne, ali svaki njihov potez oblikovao je istoriju medija. Iza njih je 61 dugometražni animirani film i stotine kratkih filmova, a za većinu ljudi “Diznijeva animacija” je sinonim za animaciju uopšte, jer ni u jednom drugom mediju praksa jedne kompanije nije bila u stanju da dominira estetskim normama u tolikoj mjeri kao što je to učinila kompanija koju je stvorio tip koji je vjerovao u moć miša po imenu Miki.

Osnivač

Sam Volt Dizni, čija je genijalnost za vođenje posla i razvoj animacije nesporna, bio je prilično kontroverzna ličnost.

Mada su pod njegovim rukovodstvom nastali nezaboravni crtani filmovi Dizni je, prema nekim autorima, ostao zapamćen kao rasista, antisemita i pobornik nejednakosti među polovima. Takođe, obavljao je i funkciju potpredsjednika organizacije formirane 1944. pod nazivom “Filmsko udruženje za očuvanje američkih ideala”, izrazito antikomunističke organizacije, koja je okupljala desno orijentisane ličnosti iz filmske industrije, kao što su Gari Kuper, Klerk Gejbl, Barbara Stenvik i Džon Vejn. Iako veliki pobornik zdravog života, bio je strastveni pušač uz sklonost prema alkoholu, a pred kraj života je tvrdio da slava nije nikakvo preimućstvo, olakšanje pa ni sreća u životu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.