Giganti nekog drugog vremena
Nedavno je društvenim mrežama kružio video-snimak nečije šetnje banjalučkim “Zenitom”.
Za one neupućene razloge zbog kojih se tamo mogu vidjeti uglavnom prazni izlozi opisao je sam autor: “Bio jednom jedan 'Zenit', nekad gigant u trgovačkom svijetu, sada prazne prostorije.”
I nije samo “Zenit” svojevrsna kolekcija velikog broja katanaca na jednom mjestu, tako je i sa “Incelom”, ne tako davno žilom kucavicom grada, a danas sablasnim mjestom, čije su ruine dokaz da je tu nekad neko nešto radio. Umjesto izvorne namjene ovaj prostor se koristi za snimanje muzičkih spotova ili još apsurdnije, kao pozadina za fotografisanje tek vjenčanih parova.
Često korišćeni opis “propali gigant” i te kako zvuči kao izlizana novinarska fraza, ali zaista na pravi način opisuje propast jedne ekonomije koju je pregazilo vrijeme.
Pominjući “Rudi Čajavec” suze je u očima mnogih banjalučkih nostalgičara nedavno izmamio i proslavljeni srpski fudbaler Dragan Džajić.
Prisjetio se, nakon smrti legendarnog Pelea, anegdote koja kaže da su čuvenom Brazilcu iz “Čajavca” obećali pokloniti televizor pa je poslije nekog vremena Pele upitao Džaju šta je bilo sa tom pričom.
Obećanje je isparilo, baš kao i entuzijazam nekadašnjeg ponosa grada koji je u jednom momentu zapošljavalo 10.500 radnika, od čega više od 2.000 inženjera.
Slično je i u ostalim gradovima.
U Doboju je nestala predratna industrijska proizvodnja sa “Šipadom”, “Niskogradnjom” i “Modeksom”.
Privatizacije, nepovoljni ugovori, dugovi dobavljačima i modernizacija za kojom se stalno kaskalo doveli su do toga da divovi poput “Energoinvesta” i “Famosa” propadnu, a radnici ostanu na ulicama. I tako u nedogled.
Neke firme tog starog jugoslovenskog kova ipak i dalje odolijevaju.
Jednima pomaže država, druge su dobile nove vlasnike, treće su smanjile apetite pa nekako životare u društvu koje se okrenulo novim tržišnim pravilima.
Tako da je to njihovo preživljavanje, najblaže rečeno, hod po ivici. Najsvježiji primjer je derventski “Unis”, za koji se, od marta, često pojavi vijest da samo što nije vaskrsao. A to se još ne dešava, jer vremeplov, nažalost, još niko nije izmislio.+
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
