Demokratija u kolijevci

Glasajući za Sirizu Grci su pokazali da im je dosta stezanja kaiša, a ono što je zanimljivo, ali i očekivano, na društvenim mrežama širom našeg regiona pobjeda Sirize dočekana je krilaticom: "Ustajte vi zemaljsko roblje".

Razmaženi 13. i 14. platom, dodacima za godišnji odmor i Božić, naknadama po raznim osnovama (pa i za rad na računaru) Grci su teško preživljavali godine krize u kojima je na naplatu stiglo zaduženje države i veliki deficit.

Osim što je kreditorima poručio da je Grčka spremna da izvršava svoje obaveze, ali da nije spremna da poštuje mjere drastične štednje koje joj nameću, mladi Aleksis Cipras (rođen 1974) najavio je i oporezivanje bogatih. Još ranije Siriza je tražila da budu uvedeni viši porezi za superbogate grčke brodovlasnike, ali se Evropska komisija tome žestoko usprotivila. Kasnije su otkrivene neke "specijalne veze".

- EU promovišući neoliberalne vrijednosti uništava socijalne države i pospješuje smanjenje plata i penzija. Ostaćemo u evrozoni, ali ćemo se boriti protiv mjera štednje - izjavio je Cipras uoči samih izbora.

Da li je pobjedom Sirize otvorena Pandorina kutija u EU? Po nedavnom istraživanju "Ekonomist intelidžens junita" pobjedom Sirize Evropu bi u ovoj godini mogao pogoditi politički zemljotres zbog sve veće popularnosti populističkih stranaka u velikom broju država.

Do evropske "krize demokratije" doveo je veliki jaz između elite i glasača, a protivljenje briselskoj upravi, imigraciji i mjerama štednje ključne su teme većine populističkih partija.

Danska, Finska, Španija, Švedska, Velika Britanija, Irska, Italija... prolaze kroz velika politička previranja, jer mjere štednje ne donose rezultate. Ekonomski eksperti upozoravaju da štednja, zatvaranje škola, bolnica, minimalna potrošnja... nisu dali rezultate i da bi za oporavak privrede i izlazak iz krize trebalo povećati potrošnju i svakom građaninu podijeliti po 500 evra mjesečno.

Poslije pobjede Sirize u Grčkoj očekuje se da će vlast u Španiji uzeti ljevičarski "Podemos" ("Mi možemo", u prevodu), partija osnovana prije manje od godine. I njen lider mladi Pablo Iglesijas protivi se stezanju kaiša kao načinu izlaska iz krize.

Očekuje se da bi u Velikoj Britaniji, koju čekaju izbori u maju, moglo doći do velikog rasta desničarske partije Stranka Velike Britanije za nezavisnost (UKIP), koja se oštro protivi ostanku Britanije u EU. U Francuskoj, desničarski Nacionalni front drma političkom scenom, a politički cilj mu je da uništi EU. Italijanski Pokret "Pet zvezdica" u stalnom je porastu, a za cilj ima da izvuče Italiju iz evrozone.

Sva istraživanja pokazuju da je, pored ekonomske krize, drugi faktor koji mijenja politički scenu Evrope nedostatak integriteta u politici, jer dok se jaz između multibogatih i multisiromašnih rapidno povećava, vlasti u brojnim državama su ogrezle u korupciju, a drugi su zabili glavu u pijesak i uživaju u plodovima javnih funkcija.

Analitičari se slažu da političari u zemljama EU troše snagu na spinovanje kako bi se održali na vlasti radije nego da rješavaju probleme i zaključuju: "Izgubili su dodir sa biračima".

Mjere štednje svuda su bile fatalne osim u Njemačkoj kojoj odgovaraju, jer prednjači u izvozu. U drugim državama one su uništile ili potpuno iscrpile srednji sloj stanovništva, onaj koji daje stabilnost svakoj državi. Iako brojni eksperti smatraju da je ključ izlaska iz krize rasterećenje najsiromašnijih i povećanje potrošnje i tu mogućnost sprečava Berlin.

Nije čudno da zemlje zapadnog Balkana iscrpljene prvo ratovima, a potom ekonomskom krizom, sa pažnjom i simpatijama gledaju na grčkog Robina Huda. Posebno jer smatraju da nam je, pored svih naših problema, EU "izvezla" svoju privrednu krizu, koja je počela povlačenjem grčkih banaka, a nastavila se smanjenjem izvoza na tržište EU i smanjenjem investicija. Posljedice su katastrofalne, jer trećina stanovnika zapadnog Balkana živi u siromaštvu, nezaposlenost je ogromna i sve je više onih koji napuštaju ove prostore.

Posve je izvjesno da će se pobjeda Sirize odraziti ne samo na EU, nego i na zapadni Balkan. Jer demokratija se vratila u svoju kolijevku - Grčku.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.