Prijeti li Americi građanski rat

Slična zapažanja su uočena i u drugim studijama, gdje su evidentni trendovi koji dijele američku populaciju. Podjele su zastupljene o pitanju unutrašnje politike, kao što su pitanja vezana za rasne podjele, migraciju, abortus, rodne zakone ili ustavna prava; ali i vezano za spoljnu politiku, što je posebno uočljivo u slučaju sukoba SAD sa Rusijom u Ukrajini, kao i u društveno-političkoj podjeli u vezi sa trenutnom situacijom u Gazi. SAD su od svojih 248 godina postojanja u ratnom stanju nevjerovatnih 230 godina, tako da rat nije ništa strano SAD i njenom političkom establišmentu, ali sad se nameće pitanje: Da li će se zapucati i na tlu sjevernoameričkog kontinenta?

Razdjedinjene Američke Države

Američki građanski rat je vođen u periodu između 1861. i 1865. godine između Unije na sjeveru i Konfederacije na jugu. Sada je već uveliko utemeljena ideja da je korištenje robova kao radne snage bio primarni uzrok zašto je novokomponovana američka nacija zaratila sama sa sobom. Možda do građanskog rata nikad i ne bi došlo da je tadašnjim Amerikancima neko poslao ustav Srbije iz 1835. kojim je Srbija, kao jedna od prvih država na svijetu, jasno ukinula ropstvo. Doduše, ovakav događaj iz alternativne istorije vjerovatno ne bi imao efekta, s obzirom da je “američki san” uvijek podrazumijevao individualizam i mogućnost bogaćenja pojedinca, često na štetu prirode i društva. Građanski rat je u grob odnio 750.000 duša, a krajnji ishod rata je bila pobjeda Unije i institucionalno oslobađanje svih pripadnika crne rase od lanaca robovlasničkog sistema. Međutim, iako je ropstvo zvanično ukinuto, sistem rasizma i aparthejda nije u potpunosti nestao još jedan čitav vijek, a duhovi i skeletoni tog vremena i dan-danas progone američko društvo.

Abraham Linkoln je bio predsjednik SAD u periodu građanskog rata i danas je u američkom društvu upamćen kao jedan od najvećih američkih predsjednika. Pripisuju mu se zasluge da je omogućio emancipaciju crnaca u Americi i time spasio SAD od unutrašnjeg rascjepa. Međutim, iako je vidio ropstvo kao moralno neispravno, isto tako je smatrao da su bijelci superiorna rasa u odnosu na crnce, zbog čega bi po današnjim standardima mogao biti okarakterisan u najmanju ruku kao rasista. Istoričari se uvijek pozivaju na “duh vremena”, zbog čega su mu danas djelimično oprošteni ovi stavovi. 

Ovaj i događaji koji su prethodili stvaranju američke nacije, kao što je sistemsko uništenje skoro cjelokupne domorodačke populacije Sjeverne Amerike i dan-danas drmaju političko postojanje SAD, jer dovode u pitanje stabilnost i legitimitet svih temelja nad kojim je i osnovana američka nacija. Zato nas ne treba čuditi “kensel” kultura i napori marginalizovanih grupa u Americi da se izbrišu svi istorijski tragovi SAD, koji svakodnevno podsjećaju na genocid, institucionalizovano ropstvo, rasizam, ksenofobiju i sve one aspekte koji su samoproglašeni bastion demokratije, slobode i ljudskih prava učinile “najboljom državom” na kugli zemaljskoj.

U Americi se prvi put zaratilo zbog podijeljenosti o pitanju ropstva, a današnje podjele se protežu kroz skoro sva važnija politička pitanja. Savezne države sa najstrožim zakonima o abortusu, najlabavijim zakonima o prodaji oružja i najvećim zakonskim ograničenjima za osobe koje pripadaju LGBT zajednici su sve glasale za Donalda Trampa na prethodnim izborima, a istraživanja pokazuju da se ništa neće promijeniti ni u predstojećim izborima.

Nivo političke podijeljenosti u zemlji je bio posebno očigledan u januaru ove godine, kada je Vrhovni sud SAD naredio Teksasu da ukloni bodljikavu žicu koju je postavio duž rijeke Rio Grande kako bi spriječio migrante da pređu granicu.

Međutim, guverner Teksasa, Greg Abot odbio je da posluša ovu naredbu, tvrdeći da je dogovor između saveznih država i Sjedinjenih Američkih Država narušen zbog neuspjeha predsjednika Bajdena da zaustavi ilegalnu imigraciju.

Mišljenje guvernera Abota da je Ustav SAD neobavezujući sporazum koje države mogu da ignorišu po svojoj volji uveliko podsjeća na opravdanje Konfederacije da može napustiti Uniju 1861. godine, što je i dovelo do građanskog rata u Americi.

Pored velikih unutrašnjih podjela, mnogi svjetski događaji otvaraju nove političke frontove unutar same Amerike. Ovo se jasno može vidjeti u podatku da čak 70 odsto republikanaca smatra da SAD nije trebalo da šalju vojnu i finansijsku pomoć Ukrajini, dok isti postotak demokrata podržava tu ideju. Republikanska kongresmenka iz Džordžije, Maržori Tejlor Grin je otvoreno izjavila da bi SAD trebalo da se podijele na “crvene” i “plave” savezne države, tj. republikansku i demokratsku uniju. Da se ne radi samo o političkom marketingu govori i činjenica da bi čak četvrtina Amerikanaca podržala izlazak svoje savezne države iz Unije. Kada uzmemo u obzir da po nezvaničnim procjenama američki civili legalno i ilegalno posjeduju nevjerovatnih 393 miliona komada vatrenog oružja, onda možemo da shvatimo koliko su stvari zaista napete u SAD.

Pad novog Rima

Istorija se ne ponavlja uvijek, ali se često rimuje, zbog čega istoričari uveliko upoređuju SAD sa Rimskim carstvom, tj. periodom kada je Rim bio Republika. Ovo ne osporavaju ni osnivači SAD, koji su se jasno pozivali na drevni Rim kada su postavljali temelje nove države. Moderni istoričari su prepoznali sveobuhvatne trendove, tj. istorijske cikluse koji su karakteristični za sva velika carstva, a koji se protežu od njihovog nastanka, razvoja pa sve do propasti.

Iako je ponekad teško napraviti tačne paralele i jasno odrediti u kojem istorijskom ciklusu se trenutno nalazimo, postoji opšte slaganje da današnje SAD uveliko podsjećaju na period kasne Rimske Republike. Tada kao i sada, jasno možemo zapaziti svijet koji je dominiran od jedne supersile, sa turbulentnom unutrašnjom politikom i populacijom koja ima opadajuću vjeru u državne institucije. U ovom periodu, uticaj religije opada, ekonomija je centralizovana, zbog čega većina populacije radi za neku veliku korporaciju, dok lokalne kulture ispaštaju od ruke globalno dominantne kulture.

U Rimskoj Republici, Senat je bio podijeljen na dvije suprotstavljene frakcije, optimate i populare, tj. konzervativne aristokrate i progresivne populiste, čija suprotstavljenost podsjeća na trenutnu političku podjelu u Americi, između republikanaca i demokrata. U ovakvim društvima dolazi do političkog uspona bogatih i harizmatičnih “snagatora” koji obećavaju nezadovoljnoj populaciji da će popraviti čitav sistem, što je u slučaju Rimske Republike dovelo do uspona Gaja Julija Cezara, a u konačnici do njegovog ubistva i novog građanskog rata.  U medijima u Americi, Donald Tramp je već bio uspoređivan sa Cezarom, a utisak je da se trenutno odvija pokušaj političkog atentata na ovog bivšeg američkog predsjednika.

Cezar je izboden 23 puta nožem, dok se protiv Trampa trenutno odvija skoro stotinu različitih sudskih procesa istovremeno. Vjeruje se da bi Tramp mogao biti osuđen u nekom procesu u slučaju da izgubi predstojeće predsjedničke izbore, što bi imalo nesagledive posljedice po američko društvo. Gubitak Donalda Trampa na posljednjim američkim izborima je izazvao bijes jednog broja njegovih pristalica, koji su s namjerom da se spriječi zvanična potvrda da je Džo Bajden osvojio izbore, okupirali državne institucije na Kapitol hilu. U međuvremenu, došlo je do zaoštravanja političkih razlika, a rezultati predstojećih izbora neće nikoga ostaviti ravnodušnim.

Za sada sve ankete pokazuju da Donald Tramp ima ogromnu prednost u odnosu na trenutnog američkog predsjednika i da će vjerovatno osvojiti novembarske izbore u slučaju da ne dođe do neočekivanih promjena. U svakom slučaju, nijedan od ova dva predsjednika nije pokazao sposobnost da premosti jaz koji se napravio u američkom društvu, što u konačnici može da dovede do još većih unutrašnjih sukoba i političkog rascjepa, što je i bio slučaj sa drevnim Rimom. Veoma brzo bi se moglo znati u kojem pravcu ide američko društvo, a ako smo kao čovječanstvo išta naučili iz istorije to je da ništa iz nje nismo naučili.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.