O licemjerstvu

Ni­je­dan gri­jeh Hris­tos ni­je sil­ni­je izo­bli­ča­vao od li­ce­mjer­ja, hi­po­kri­zi­je (grč. Υποκρισις- pre­tva­ranje, pre­tvor­stvo, li­ce­mjer­stvo). Za­is­ta, ni­je­dan gri­jeh ta­ko oči­gle­dno ne pro­javljuje de­mon­sko po­su­no­vra­ćenje čo­vje­ko­ve li­čnos­ti kao što to či­ni li­ce­mjer­je. Dok dru­ga sa­gre­šenja po­ti­ču ili od ne­kog nes­vje­snog po­kre­ta pa­le pri­ro­de, ili od zle na­vi­ke, ili od stras­ti ko­je čo­vje­kom ovla­da­va­ju, li­ce­mjer­je je uvi­jek svje­sno, pro­ra­ču­na­to pris­ta­janje na zlo i na ne­ki na­čin "pre­du­mišljaj" mno­gih dru­gih za­la ko­ja njime za­po­činju i njime se kru­ni­šu. Li­ce­mjer­je je gri­jeh pro­tiv is­ti­ne i is­kre­nos­ti i za­to se uvi­jek skri­va iza la­ži ili po­lu­is­ti­na. Ono je gri­jeh ljudi ko­ji ži­ve i dje­la­ju iza le­đa dru­gih, hra­ne­ći se kle­ve­ta­ma, ogo­va­ranjima i po­do­zrenjima. Za­to ogo­va­ra­či i kle­ve­tni­ci ni­ka­da ne go­vo­re li­cem u li­ce, jer li­ce čo­vje­ka je - o to­me smo već go­vo­ri­li - uvi­jek sud na­ma i sud nad na­ma.

"Ču­vaj­te se kvas­ca fa­ri­sej­sko­ga, a to je li­ce­mjer­je" (Lk. 12,1), go­vo­rio je Go­spod svo­jim uče­ni­ci­ma. Jer "to ma­lo kvas­ca sve ti­jes­to uki­se­li". Čo­vjek po­kre­tan li­ce­mjer­jem uvi­jek se kre­će u mo­čvar­nim i ta­mnim du­bi­na­ma ljud­ske pri­ro­de, ga­ze­ći ta­ko dos­to­jan­stvo i svo­je i dru­gih. Za­to li­ce­mjer­je ne­ri­jet­ko vo­di ka naj­te­žim gri­je­si­ma.

Li­ce­mje­ran čo­vjek je ne­spo­so­ban i nes­pre­man da svo­je li­ce, da­kle - svo­je bi­će, pru­ži i okre­ne sve­ci­je­lo, be­zre­zer­vno, ka li­cu dru­go­ga. Uvi­jek pro­ra­ču­na­to, uvi­jek mje­re­no i "kro­je­no" pre­ma sop­stve­noj skri­ve­noj na­mje­ri, njego­vo li­ce je - be­zli­čna mas­ka. Za­to je li­ce­mjer­je ne sa­mo dvo­li­čno već, u svo­joj udaljenos­ti od Ono­ga u Či­joj svje­tlos­ti vi­di­mo svje­tlost, uvi­jek po­mra­če­no, ta­mno i po­tpu­no be­zli­čno. Dvo­li­čnost, ko­na­čno, vo­di u be­zi­zla­znost, jer sam no­si­lac te mas­ke kad-tad će mo­ra­ti se­bi da pos­ta­vi pi­tanje: ko je on u stva­ri?

Li­ce­mjer­je, bez sumnje, svo­ju hra­nu tra­ži na njiva­ma la­ži. Ava Do­ro­tej, ve­li­ki nas­ta­vnik du­ho­vnog ži­vo­ta, go­vo­rio je da laž ni­je sa­mo i je­di­no iz­go­vo­re­na ne­is­ti­na, i da se, osim u ri­je­či, mo­že la­ga­ti i mišlju, ali i ži­vo­tom. Tre­ba zna­ti da ni­je­dno zlo, ni­je­dna ne­is­ti­na, čak ni sam đa­vo ko­ji je "otac la­ži", ne mo­gu pre­va­ri­ti čo­vje­ka uko­li­ko ne uzmu lik vrli­ne. I Apos­tol Pa­vle go­vo­ri u Sve­tom Pi­smu da se „i sam đa­vo pre­tva­ra u an­đe­la svje­tlos­ti" (2. Kor. 11,14). Naš ve­li­ki pi­sac i mi­sli­lac Ivo An­drić, čo­vjek slo­že­nog ži­vo­ta ali sva­ka­ko bo­ga­tog is­kus­tva na­pi­sao je: "Kad vi­diš ova­ko čo­vje­ka su­vi­še si­gur­na u se­be i u ono što ka­že, hi­tra i slat­ka na ri­je­či, ko­ji ti nu­di što mu ne tra­žiš, odo­bra­va što ka­žeš a os­ta­je pri ono­me što je na­mi­slio, znaj da je bes­ti­dnik i bez­du­šnik, i klo­ni ga se ko­li­ko mo­žeš". Na­jo­či­gle­dni­ja po­ja­va li­ce­mjer­ja, ne sa­mo u ovo u na­še vri­je­me već i u sva vre­me­na, jes­te ljud­ska sklo­nost ogo­va­ranju, tj. la­žnom svje­do­čenju na bližnje svo­je u njiho­vom od­sus­tvu. To ta­ko oči­gle­dno od­sus­tvo ljuba­vi po­mra­ču­je i tru­je ne sa­mo one ko­ji to (ne)dje­lo tvo­re, već i one ko­ji su pa­si­vni slu­ša­oci, ko­ji se ću­tanjem sa­gla­ša­va­ju i na­sla­đu­ju. I ta­da i ta­ko stra­da­ju mno­gi, i mno­gi trpe šte­tu.

Ova oči­gle­dna po­mra­če­nost izraz je je­dne su­štin­ske du­ho­vne ne­slo­bo­de, jer slo­bo­da je svoj­stvo li­čnos­ti, da­kle svoj­stvo ono­ga ko svo­je li­ce ogle­da u li­cu dru­go­ga ja­sno i is­kre­no. Bje­žanje od li­ca dru­go­ga, tj. skri­vanje od sop­stve­nog odra­za na njemu, pro­javljuje ve­li­ko du­ho­vno si­ro­maš­tvo. Čo­vjek ko­ji ga­zi Lik Bo­ži­ji u ono­me ko­ga kle­ve­će uvi­jek je čo­vjek sku­čen i tjes­ko­ban, za­tvo­ren u sop­stve­nom ma­lom svi­je­tu sa­mo­ob­ma­ne; to je čo­vjek za ko­ga Apos­tol Pa­vle sa pra­vom ka­že: "Va­ma ni­je ti­je­sno u na­ma, ne­go vam je ti­je­sno u srci­ma va­šim" (2. Kor. 6,12). To je čo­vjek tu­žan i zlo­ko­bno mra­čan; to je bi­će bez ra­dos­ti.

Za ono­ga ko li­ce­mjer­no ži­vi dru­gi je uvi­jek pre­pre­ka, pri­jetnja, opa­snost, a ni­ka­da brat, ni­ka­da sas­ta­vni dio njego­vog bi­ća, ni­ka­da sa­pu­tnik i sa­pa­tnik na pu­tu spa­senja. Ta­kav u se­bi ne­ma bla­go­da­ti Bo­ži­je ko­ja nam da­je ži­vot, jer Bog je Is­ti­na a li­ce­mjer­je je ži­vot u la­ži. Ono je du­ho­vni ku­ka­vi­čluk, ko­ji se skri­va iza po­do­zrenja ili las­kanja. Ono je su­štin­sko okre­tanje le­đa ži­vo­tu i odbi­janje da se ži­vot pri­hva­ti kao što jes­te: sa­pos­to­janje, sa­radnja, smi­re­no svje­do­čenje Is­ti­ne ho­denjem u svje­tlos­ti Li­ca Bo­ži­jeg a pri­je sve­ga ra­dost i na­da na ži­vot vje­čni. 

Li­ce­mjer­je, kao zla i zlo­ko­bna na­klo­nost du­še, za svo­je na­ju­bo­ji­ti­je oru­žje ima upra­vo ri­ječ ljud­sku. Ono što bi tre­ba­lo da je or­gan slo­ve­snos­ti, bo­go­li­kos­ti, po­se­bnos­ti čo­vje­ko­ve spram sve tvo­re­vi­ne, ta­ko pos­ta­je or­gan i oru­đe zlo­be, lu­kav­stva i sva­ke la­ži. U Sve­tom Pi­smu sto­ji: "Ako ne­ko u ri­je­či ne gri­je­ši, taj je sa­vršen čo­vjek, mo­ćan je za­uz­da­ti i sve ti­je­lo" (Jak. 3,2). Za­is­ta je je­zik "ma­la va­tra, a ka­ko ve­li­ke stva­ri za­pa­li" (Jak. 3,5). A još u sta­ro­za­vje­tno vri­je­me, pre­mu­dri car So­lo­mon je go­vo­rio: "Po­kri­va­ju ne­pri­ja­teljstvo usne pra­ve, a ko­ji izno­se ogo­va­ranja naj­ne­ra­zu­mni­ji su. U mno­gom pri­čanju ne­ćeš iz­bje­ći gri­jeh, a ču­va­ju­ći us­ta svo­ja bi­ćeš ra­zu­man" (Prem. Sol. 10. gl.). "Mrska su pred Bo­gom us­ta lažljiva" i "sve je ja­vno pred li­cem ra­zbo­ri­tih" (Prem. Sol. 8. gl). "Sa sva­kom pažnjom ču­vaj srce svo­je, jer odan­de su izvo­ri ži­vo­ta" (Prem. Sol. 4,23).

Lažljiva us­ta i ži­vot li­ce­mje­ran ogle­da­lo su unu­trašnje po­mra­če­nos­ti čo­vje­ko­ve, jer us­ta uvi­jek go­vo­re "od su­vi­ška srca". Ta­kav čo­vjek po­ka­zu­je du­bo­ku po­dvo­je­nost i ra­zo­re­nost svo­je li­čnos­ti. Ne mo­že se sop­stve­ni iden­ti­tet gra­di­ti na po­ni­štenju tj. ne­gi­ranju li­čnos­ti dru­gog, a na­ro­či­to ne na prljanju li­ca dru­go­ga. Na­pro­tiv, dru­gi je te­melj na ko­me taj iden­ti­tet tre­ba gra­di­ti. Vri­je­me u ko­me ži­vi­mo sve otvo­re­ni­je pro­javljuje oči­gle­dnu de­val­va­ci­ju du­ho­vnih i uop­šte ži­vo­tnih vri­je­dnos­ti. Sve češ­će pos­tavljaju se pred nas ciljevi ko­ji to ni­po­što ne bi smje­li bi­ti. Čo­vjek je sve na­vi­knu­ti­ji da ži­vi sam, ne­ma­ju­ći pri­tom svi­jest o to­me da je ta­kav ži­vot - pri­ta­je­no la­ga­no umi­ranje. Du­go pro­mo­vi­sa­ni in­di­vi­du­ali­zam po­ka­zu­je se kao ve­li­ki pro­ma­šaj, ili kao us­pje­šno izve­den pro­je­kat pun tu­ge ko­ja vo­di u smrt.

Po­tre­bno je oži­vje­ti i ne­pre­ki­dno oživljava­ti u se­bi svi­jest o to­me da je­di­no mje­ri­lo na­šeg ži­vo­ta, dje­lanja i svih na­ših odno­sa tre­ba da je Hris­tos, Ko­ji je Put, Is­ti­na i Ži­vot. Po­bu­ni­ti se pro­tiv la­ži u se­bi i oko se­be, i ži­vje­ti i ho­di­ti u is­ti­ni. Ra­zmi­sli­ti o ri­je­či­ma na­da­hnu­tog Je­van­đe­lis­te ko­ji go­vo­ri: "Ako li u svje­tlos­ti ho­di­mo, kao što je On Sam u svje­tlos­ti, ima­mo za­je­dni­cu je­dni sa dru­gi­ma" (1Jn. 1,6-7). Je­di­no ta­ko, ne za­bo­ravljaju­ći ovu ne­bo­par­nu, grom­ku ri­ječ Spa­si­teljevu: "Ču­vaj­te se kvas­ca fa­ri­sej­skog, a to je li­ce­mjer­je", mo­že­mo ste­ći na­du da će na na­ma, iako smo ljudi ko­ji u svi­je­tu ži­ve i gri­je­še, po­či­nu­ti Car Ne­be­sni, Utje­ši­telj, Duh Is­ti­ne Ko­ji će nas očis­ti­ti od sva­ke ne­čis­to­te i spa­si­ti du­še na­še.

1)Li­ce­mjer­je je pris­ta­janje na zlo

2) Čo­vjek sve na­vi­knu­ti­ji da ži­vi sam

3)Lažljiva us­ta ogle­da­lo unu­trašnje po­mra­če­nos­ti

4) "Ču­vaj­te se kvas­ca fa­ri­sej­skog"

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.