Mir, a ne igranje vatrom

Iako je po mnogo čemu atipičan, DMS je trajni pravni i politički akt, kojim je uspostavljen održiv ustavno-pravni i politički okvir. Neophodno je prekinuti sve, i skrivene i neskrivene, radnje i pokušaje njegove revizije.

DMS je trajni i sveobuhvatni akt međunarodnog prava, koji se ne može ukinuti. Zato se mora poštovati međunarodnim pravom ustanovljena i opšteprihvaćena pravna maksima pacta sunt servanda, koje se svi moraju pridržavati i sprovoditi međunarodne ugovore u dobroj vjeri, a ne mijenjati ih. Njegova eventualna neosnovana zamjena bilo kakvim drugim aktom, ili njegovo stavljanje van snage, podrazumijeva vraćanje opštim principima međunarodnog prava ili aktima više hijerarhije. Zato su neophodna sva pravna i politička sredstva za očuvanje dejtonskih ustavnih rješenja koja je moguće mijenjati samo saglasnošću svih učesnika u njihovom utvrđivanju i potpisivanju.

Apsurdi

Ali, nažalost, još su na djelu bosanskohercegovački apsurdi! Napada se DMS koji je zaustavio rat i donio mir, podriva se i ruši Republika Srpska, jedan od dva ravnopravna entiteta od kojih je sastavljena BiH, a da apsurd bude veći, to čine upravo oni koji se najviše “zalažu” za Bosnu i Hercegovinu, polažući čak svoje “najviše pravo” na nju. Nasuprot njima su oni koji dosljedno brane DMS zalažući se za njegovo sprovođenje i očuvanje, a koji bivaju stalno optuživani da su protivnici i rušioci BiH.

I visoki predstavnici međunarodne zajednice, postavljeni da tumače i pomažu sprovođenje DMS-a, svjesno ili po nalogu zapravo su rušioci DMS-a, donosioci su antidejtonskih zakona, odluka i drugih akata, razgrađujući tako ono što treba da čuvaju i nadograđuju!

Rok da se konačno podvuče crta i da se potomstvu dâ garancija o miru, stabilnosti i prosperitetu države i društva - već je istekao. Time su i odgođeni rok, i odgođena država, i odgođeni čovjek samo retorika koja nema opravdanje.

Zato u BiH ni za 25 poslijeratnih godina nema stabilnog mira, niti međunacionalnog dogovora, ni pravne države, ni privrednog napretka, ni socijalne sigurnosti. Klimavi tronožac i dalje stoji, oslanjajući se, u značajnoj mjeri, na laži zbog kojih je i srušena zajednička država. A šta nam je to donijelo? Treba nam mirna BiH. Ona samo takva može da postoji.

Republika Srpska je pravno i faktički nastala 1992. godine kao izraz volje srpskog naroda s ciljem da samostalno odlučuje o svojoj sudbini, svom političkom, ekonomskom, kulturnom razvoju i svim suštinskim pitanjima važnim za život naroda. Njeno postojanje je utvrđeno DMS-om, kao međunarodnim aktom, i ona je prihvaćena od međunarodne zajednice kao ravnopravna i trajna državotvorna jedinica.

Nažalost, i dalje se nastavljaju antidejtonske, neustavne i vaninstitucionalne tendencije, posebno pritisci na organe i institucije Republike Srpske, za umanjenje njenih ustavnih nadležnosti. Prioritetno, treba zaustaviti dalji prenos nadležnosti, vraćati neopravdano prenesene i ukinuti ustavni institut “dodatne nadležnosti”. Zato je opravdano da ona, s ciljem zaštite svog teritorijalnog integriteta, političkog subjektiviteta i očuvanja entitetskih i vitalnih nacionalnih interesa konstitutivnih naroda, preduzima institucionalna, politička i demokratska sredstva.

Opstanak i funkcionisanje BiH mora uvažavati njenu multinacionalnu, multikulturnu i multikonfesionalnu osobenost, istoriju i tradiciju, entitetsku zastupljenost i mehanizme zaštite entitetskog i vitalnog nacionalnog interesa. Ovi principi su ustavnopravno obavezujući, na njima se zasnivaju institucionalna organizacija, struktura i funkcionisanje BiH kao države.

Antidejtonske, neustavne i vaninstitucionalne inicijative (centralizacija i unitarizacija države; stvaranje trećeg entiteta, ili uspostavljanje autonomije i nezavisnosti entiteta; neustavni prenos nadležnosti; sporosti reformi u oblasti privrede, pravosuđa, izbornog sistema, javnog sektora, prava i sloboda), moguće je prevazići samo dosljednim sprovođenjem dejtonskog Ustava i zakona.

Međunarodni protektorat je odavno iscrpljen i postao je kočnica razvoju ove zemlje. Svi vidovi intervencionizma, posredovanja i arbitriranja međunarodnih predstavnika prepreka su u preuzimanju odgovornosti domaćih organa i institucija. Ali u ovoj zemlji nema ni političke volje, ni upravnih kapaciteta, ni racionalnog i efikasnog mehanizma koordinacije da bi se dobio kandidatski status i otvorili pregovori o članstvu u Evropskoj uniji.

Nema identiteta

U BiH nema ni istorijskog ni političkog identiteta, niti “ustavnog patriotizma”, nema ni zajedničkog prihvatanja najznačajnijih događaja, istorije, kulture, tradicije i nasljeđa, ni državnih obilježja i znamenja koje bi zajednički prihvatili pripadnici tri nacionalne i vjerske zajednice. Jedini izlaz je u punom poštovanju zasebnih identiteta, konsenzusom i kompromisom postignutih, a ne njihovim negiranjem i potiranjem.

BiH ne može biti partner državama i narodima ukoliko se ne zasniva na načelu ravnopravnosti dva entiteta i tri konstitutivna naroda. Posebno su značajni njihovi stabilni odnosi, strateško partnerstvo i usaglašena i opšteprihvaćena vizija zajedničke budućnosti. To je jedino moguće očuvanjem i sprovođenjem dejtonskih rješenja, što je obaveza i odgovornost i domaćih i međunarodnih subjekata.

Činjenica je, i sudbina, koja upozorava i opominje da BiH može opstati, i u njoj normalno živjeti samo sa iskrenim i čvrstim konsenzusom i kompromisom njenih konstitutivnih naroda: Bošnjaka, Srba i Hrvata i ostalih.

Zato je naravoučenije DMS-a da su samo mir, stabilnost i prosperitet garancija bosanskohercegovačke države i društva, a ne stalno igranje vatrom.

A kada se jednom, zajedničkom saglasnošću i naporom, razmaknu teške činjenične i događajne dveri, za otvaranje one posljednje, nevidljive kapije bosanskohercegovačke avlije, potreban je naročit ključ. Oni koji budu umjeli da pravilno čitaju i sprovode dejtonska rješenja, lakše će i brže konačno naći pravi ključ, razbijajući zablude i predrasude našeg vremena i naše istorije jasnom i usaglašenom vizijom života i razvoja u dolazećem vremenu.

Piše: Mile DMIČIĆ, profesor ustavnog prava

(“Glas Srpske” će, povodom 25. godišnjice potpisivanja Dejtonskog sporazuma, u naredna dva mjeseca objavljivati autorske tekstove istoričara, politikologa, pisaca i drugih intelektualaca o trenutnom položaju Srpske u okviru BiH, njenoj budućnosti i perspektivama)

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.