Grčka crkva ozvaničila raskol u pravoslavlju

Što se tiče Ukrajine, tačke sporne sa stanovišta crkvene jurisdikcije postoje još od 90-ih godina. Kakva god bila odluka Grčke crkve PCU bi svejedno nastavila da postoji i da se bori za širenje svojih brojčanih pokazatelja za račun zajednica Ukrajinske pravoslavne crkve - Moskovske patrijaršije (UPC MP), kao što je to ranije činila Ukrajinska pravoslavna crkva - Kijevske patrijaršije (UPC KP), jer politički trend prelaska iz “moskovskog” u “ukrajinsko” pravoslavlje na ovaj ili onaj način podržavaju vlast i mediji. Da, sada pristalice PCU imaju dodatnu motivaciju, ali ova odluka neće imati posebnog uticaja ni na pravni status UPC MP, ni na mišljenje pristalica obe konfesije. Mišljenje Grčke crkve ostaje samo njeno mišljenje.

Ako analiziramo pitanje šta će se bitno promeniti nakon donošenja odluke Grčkog sinoda, pre svega treba da priznamo da su se desile promene u celom svetskom pravoslavlju, jer je sad očigledno da postoji raskol. Srpska i Ruska pravoslavna crkva, Antiohijska, Jerusalimska i Aleksandrijska patrijaršija su se na nivou svojih poglavara i episkopata izjasnile o tome da nije moguće priznati kanoničnost PCU, a Carigradska patrijaršija i Grčka crkva imaju drugačije mišljenje. Međutim, isti razvoj događaja smo imali prilike da vidimo i kad je Carigradska patrijaršija dala status nekanonskim strukturama u Estoniji i Kanadi i upravo tada je svetsko pravoslavlje trebalo da preduzme konkretne korake usmerene na ocenu ovih odluka. Aktuelnost održavanja svepravoslavnog sabora je sve očiglednija, ali da li ga savremene pravoslavne crkve uopšte mogu sazvati? Koliko još nasilničkih osvajanja i krvoprolića treba da se desi da bi crkvena vlast mogla da reši pitanje autokefalije i zaposedanja tuđe crkvene jurisdikcije (kako teritorije, tako i organizacija) u Ukrajini, Estoniji, Kanadi i Severnoj Makedoniji? Vrlo je verovatno da takav sabor nikad neće biti sazvan i da će pitanja crkvene vlasti biti značajno sužena. Crkvena hijerarhija treba da bude svesna da će dalje postojanje globalnih crkvenih spornih pitanja u pravoslavlju samo pogoršavati položaj svih pravoslavnih crkava bez izuzetka, jer će ih svetovna vlast od danas shvatati kao odvojene strukture koje nisu sposobne da reše sporna pitanja, i koje nisu u stanju da se suprotstave uticaju političara, koje ne znaju da primenjuju crkvenu kanonsku vlast u interesima svoje pastve. Treba da budemo svesni da Carigrad nije samo stvorio novu strukturu PCU, on je pogazio osnovni princip sabornosti u crkvi i ako ostale pomesne crkve nastave da ćute, to će dovesti do toga da današnje verske strukture zapravo više neće ispunjavati princip apostolske naslednosti.

Sad već pojedinačni problem kanoničnosti ili nekanoničnosti PCU postaje drugostepen zbog aktuelizacije očiglednog svetskog raskola u pravoslavlju, koji se bazira na različitom čitanju i shvatanju crkvenih kanona u najvećim verskim centrima sveta koji imaju dovoljne bogoslovske i intelektualne resurse da shvate posledice odluka koje donose.

Očigledno je da je Grčka crkva na nivou svojih arhijereja bila dobro informisana o problemima PCU - čak su na dan glasanja kod njih doputovali vernici iz Ukrajine i arhijereji su iz prve ruke saznali sve što se dešava u zemlji. Svi episkopi Grčke crkve koji su došli da glasaju iz ruku sveštenika UPC MP protojereja Viktora Zemljanog, kojeg Služba bezbednosti Ukrajine proganja zbog zaštite vernika, dobili su materijale kojima se činjenički potvrđuje nasilje nad UPC MP, ali čak ni to nije sprečilo grčki Sinod u glasanju za nasilje i samovolju u Ukrajini.

I glasajući sigurno su znali da su, kakve god s njihove tačke gledišta bile kanonske odluke Carigrada, one izazivale i izazivaju nasilje u zajednicama UPC MP - kanonskoj crkvi koja je postala žrtva geopolitičkih obračuna. Upravo ovaj faktor koji se nalazi potpuno izvan kanonskog prava jeste ključni prilikom razmatranja pitanja odgovornosti Sinoda Grčke crkve i Carigradske patrijaršije u kršenju ljudskih prava i konkretnoj šteti koja se nanosi fizičkim i pravnim licima u Ukrajini.

I ako je crkvena hijerarhija izgubila osećaj za stradanja drugih ljudi i ako za kamen-temeljac ne smatra Hrista i jevanđeljske principe, već nešto drugo - to treba prihvatiti kao još jednu, možda poslednju bolest ovog sveta.

Izlazak iz nastale situacije predstavlja sazivanje svepravoslavnog sabora, a ukoliko to nije moguće - donošenje na nivou pomesnih crkava odluka kojima se obrazlaže njihov stav o ovom pitanju.

(Autor teksta je sveštenik SPC i predsjednik Imperatorskog pravoslavnog palestinskog društva koje je jedan od tvoraca ideje o izgradnji srpsko-ruskog hrama i kulturnog centra u Banjaluci, čije temelje je 21. septembra prošle godine posjetio ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov, koji je i sam član ove organizacije)

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.