Bogoslovija Svetih Kirila i Metodija u Prizrenu čuvar vjere i u najtežim vremenima

Ova škola u podnožju starog naselja Potkaljaja osnovana je davne 1871. godine kao prva srednja škola na srpskom jeziku na teritoriji tadašnjeg Osmanskog carstva i ubrzo je postala centar prosvjetnog i crkvenog života Srba.

U njoj su predavali gotovo svi srpski patrijarsi - od Varnave, Gavrila, Pavla do Irineja. Osim četvorice patrijarha podarila je veliki broj episkopa, književnika i naučnika.

Zvanično je vijek i po postojanja, kao i 10 godina od obnove rada u Prizrenu, Bogoslovija obilježila u novembru prošle godine, ali je i 2022. u znaku vrijednog jubileja.

- Na nama je čast da proslavljamo i obilježimo 150 godina od osnivanja bogoslovije. Jubilej proslavljamo u ne baš lepim uslovima, u smislu spoljašnjim, ali to nas ne sprečava da sa druge strane, unutrašnji, sadržajno imamo veoma lepo i bogato slavlje. Jer poenta slavlja nije u onom što je spolja - kaže za “Glas Srpske” zamjenik rektora Prizrenske bogoslovije jeromonah Isidor Jagodić.

Jagodić napominje da pored crkve i bogoslovije, danas nema nijedne srpske, odnosno pravoslavne institucije u Prizrenu ili okolini.

- Tako da je i u tom smislu ona od izuzetnog značaja, pored tog istorijskog konteksta. Osim toga, bogoslovija je vezana za ime četvorice srpskih patrijarha, a zar je to malo. Možda se upravo i ovde sada školuje budući patrijarh - naglašava on.

Bogoslovija je od osnivanja bez prestanka radila do 1999. godine, kada su profesori i đaci evakuisani u Niš, a potom su u progonu 2004. godine svi njeni objekti spaljeni.

- Rektor i deo profesora su izašli iz Prizrena 1999. i možemo samo da zamislimo kako je bilo njima. Bogoslovija nije napuštena odmah, nego kada je procenjeno da se više ne može ostati tu i da nije bezbedna za decu, tada je došlo do evakuacije - podsjeća Jagodić.

Obnovljena je 2011. godine i od tada učenici normalno pohađaju časove.

- Povratak bogoslovije u Prizren bila je jedna vrsta radosti koju čovek ne može rečima da iskaže, iz razloga što gledate kako se jedna tako velika i značajna institucija pred vašim očima obnavlja i dobija svoje novo ruho. A sa druge strane, da dobija život kroz te glasove, jurnjavu, zvuk zvona u dvorištu. To je nešto što se ne može izreći rečima do kraja. Možda reči tu nisu previše moćne da se iskaže - naglašava Jagodić.

Danas u bogosloviji, dodaje, imaju 40 učenika.

- To možda nije neki veliki broj ako se uzmu u obzir škole u nekoj drugoj sredini, ali je i te­ kako značajan i veliki ako uzmemo u obzir mesto gde se nalazimo i uslove u kojima živimo, odnosno to da desetak Srba ukupno živi danas u Prizrenu, u gradu. A ako imamo u vidu to da roditelji svoju decu trebaju da pošalju sa 14 ili 15  godina u Prizren, da tu žive i provedu narednih pet godina onda je jasno da se radi o roditeljima herojima - pojašnjava Jagodić.

Ovo posebno mjesto natopljeno snagom molitve svih koji čuvaju srpsku pravoslavnu vjeru veoma je važno i u životu protojereja-stavrofora Budimira Anđelića, danas sveštenika u penziji. Prizrensku bogosloviju pohađao je prije šest decenija i imao priliku da svjedoči brojnim istorijskim događajima i upozna ljude koju su dali neprocjenjiv doprinos radu ove škole, ali i SPC uopšte.

Ni u to vrijeme, naglašava, biti bogoslov i profesor bogoslovije u Prizrenu nije bilo nimalo lako.

- Tek kada sam došao u Prizren postao sam svjestan nepravde prema srpskom narodu. Bilo je raznih provokacija koje su dolazile od tadašnje vlasti i pojedinih Albanaca, ali sve smo istrpjeli i prevazišli. Danas se uglavnom sjećam lijepih stvari - ističe Anđelić.

Prisjeća se kako je od malih nogu želio da bude sveštenik te da je kada je došlo vrijeme priželjkivao da ode u Beograd.

- Tamo nije bilo mjesta pa su me poslali u Prizren. Danas zahvaljujem Bogu što je ispalo tako i što me je poslao u Prizren. Tamo sam upoznao srpsku istoriju, zavolio Kosovo i sve ono što je naše - kaže za “Glas” Anđelić.

U Bogosloviju je iz rodne Cerovice stigao 13. septembra 1958. godine nakon niza peripetija i trodnevnog putovanja.

- Pravila u bogosloviji bila su stroga. Imali smo raspored za nastavu, slobodne aktivnosti, odlazak u crkvu, na spavanje... Nastava i odlazak u crkvu bili su obavezni, nije bilo ni pomisli o izbjegavanju ili bježanju. Ali tako je i trebalo, odatle su izlazili dobri ljudi - sjeća se Anđelić.

Ističe da su i tada profesori bili iskreno posvećeni i Bogosloviji i srpstvu i crkvi te da je bila velika njihova žrtva u Prizrenu.

- Među onima koji su mene učili bila su i četiri kasnija episkopa SPC, a to su Metodije Muždeka, koji je bio rektor bogoslovije tokom mog školovanja i koji je Bibliju poznavao napamet, te Milutin Stojadinović, Domentijan Pavlović i Irinej Gavrilović, koji je postao patrijarh srpski. On je bio moj razredni starješina i završio sam bogosloviju pod njegovim nadzorom - priča Anđelić.

Sjeća se i da su bogoslovi iz njegove generacije imali čast da prisustvuju ustoličenju patrijarha Germana, koji je za poglavara SPC izabran istog dana kada je on stigao u Bogosloviju.

- Svi bogoslovi su organizovano došli u Peć 29. maja 1960. godine. Čekali smo patrijarha Germana ispred Pećke patrijaršije. Vidio sam Albance sa kapama, naoružane noževima i pištoljima. Objasnili su mi da su to vojvode Pećke patrijaršije, Albanci koji su se zavjetovali da će čuvati Patrijaršiju od Turaka i koji su ginuli braneći je. Kada se god ustoličava patrijarh, biran je i novi vojvoda, a tada je to bio jedan dječačić kojeg su nosili na rukama - sjeća se  Anđelić.

Bogosloviju je završio prije 58 godina, životni put ga je odveo prvo u Italiju, a potom u Ameriku, ali veze sa ovom školom i Kosovom nikada nije prekinuo. Bio je redovan na obilježavanju godišnjica mature, u kontaktu je sa nekim školskim drugarima i kad god dođe iz SAD ide u Prizren.

Jedan je od prvih koji su išli da vide bogosloviju nakon što je razrušena i zapaljena.

- Bio sam i nakon toga i kada su je obnavljali. Iskreno da kažem, plakao sam od sreće na kapiji kada sam vidio radnike da rade. Shvatio sam da nije završeno sa bogoslovijom i da će ova škola, koja je od neprocjenjivog značaja za Srbe da ostane i opstane - zaključio je protojerej Anđelić.

Patrijarh Pavle

Episkop raško-prizrenski i potonji patrijarh Pavle više decenija se starao o radu Prizrenske bogoslovije, a Anđelić s ponosom ističe da mu je Bog dao čast i zadovoljstvo da kao đak bude njegov štec (sluga, pomoćnik).

- Nekoliko godina sam mu pomagao pri bogosluženjima, dobro ga upoznao i zavolio. Smatram da je on poslije Svetog Save najveća svetinja koju je srpska majka mogla da rodi. Ujutru nam je uvijek davao kratku poruku i besjedu u nekoliko rečenica, nikada nije naređivao. S njim je zaista uvijek bilo prijatno i poučno - ispričao je Anđelić.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.