Kuća u Poljskoj, dio srca u RS
Srbac - Prijateljstvo između srpskog i poljskog naroda učvršćeno je dolaskom 120 Poljaka iz Novogrođeca koji su proveli nekoliko dana u Srpcu i posjetili mjesta na kojima su u prvoj polovini prošlog vijeka živjeli njihovi preci.
Najviše utisaka na njih ostavio je obilazak poljskog groblja u Novom Martincu kod Srpca na kojem su sahranjeni njihovi roditelji, djedovi i bake koji su naseljavali ovo područje od 1900. do 1945. godine.
Biskup banjalučki Franjo Komarica osveštao je krst koji će predstavljati simbol suživota Poljaka sa mještanima ovog kraja. Komarica je kazao da je župa Novi Martinac bila najveća od poljskih sedam na ovim prostorima.
- Istorijski podaci govore da je na ovom mjestu 1900. godine napravljena drvena crkva, a šest godina kasnije zidana crkva koja je bila posvećena Bogorodici - rekao je Komarica.
Prema njegovim riječima Novi Martinac je 1935. godine brojao 3.365 župljana. Među njima je bilo 1.674 katolika, uglavnom Poljaci.
Prvi sekretar Ambasade Poljske u BiH Robert Ambroziak rekao je da je posjeta vrlo emotivna jer oživljava sjećanje na život Poljaka i njihov dubok trag koji su ostavili na ovim prostorima.
- Krst koji je postavljen na ovom groblju predstavlja simbol povezanosti pokoljenja koja su otišla sa ovih prostora i njihove djece i unučadi koja će dolaziti u zavičaj svojih predaka. Na ovaj način, sjećanje na nekadašnji suživot nikada neće izblijedjeti - istakao je Ambroziak.
U vrijeme austrougarske vlasti i vladavine Benjamina Kalaja na područje srbačke opštine stiglo je čak 3.000 Poljaka i oko 500 Ukrajinaca koji su pored šumovitih predjela Novog Martinca, naselili i područja Rakovca, Kunove, Resavca i Grabašnice. Veliki broj Poljaka naselio je i brojna naselja u opštini Prnjavor.
Oni su se 1946. godine vratili u Poljsku u pokrajinu Nova Šlezija, a najviše ih se nastanilo u Novogrođecu u kojem živi oko 22.000 stanovnika među kojima čak 13.000 vodi porijeklo iz srbačke opštine. Nekadašnja poljska naselja ostala su pusta, ali njihovi potomci nisu zaboravili svoje pretke i redovno dolaze u Srbac kako bi posjetili njihova ognjišta.
Novi Martinac u Poljskoj
Najveći broj potomaka Poljaka koji su naseljavali Novi Martinac živi u selu Goščišov kod Novogrođeca. Samo rijetki mještani ne vode porijeklo iz Srpca. Oni su Goščišovu čak dali nezvanični naziv Novi Martinac. Svake godine u Goščišovu se održava manifestacija "Pečenica" na kojoj se praktikuju stari običaji iz srbačkih krajeva, a posebna atrakcija je pečenje pečenice.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
