Ikonostas hrama u Kobašu jedan od ljepših u banjalučkoj eparhiji
SRBAC - Pravoslavni hram u Kobašu kod Srpca posvećen prazniku Rođenja presvete Bogorodice, koji je sagrađen 1896. godine, posjeduje jedan od ljepših ikonostasa u banjalučkoj eparhiji koji je nastao u radionici ikonopisca Luke Aleksejevića iz Novog Sada, čiji se crkveni inventar danas čuva u kulturnim i drugim ustanovama kao nacionalno blago.
Protonamjesnik Slaviša Topić, starješina hrama, kaže da je prema zapisu koji se nalazi na krstu, ikonostas završen 1901. godine a hram je godinu dana kasnije osveštao mitropolit novoosnovane banjalučke mitropolije Evgenije Letica.
- Ikone su oslikane modernim tehnikama slikarstva u tom vremenu, kada je pravljen otklon od klasičnog baroka, uz primjetan uticaj ruske ikonografije i sve prisutniju pojavu realizma. Oko svake ikone, a posebno bih po svojoj ljepoti izdvojio Dveri, nalaze se duborezi koji su dali lijep pečat cijelom ikonostasu. Može se uočiti i da su nekada drvenicu ikonostasa oblagali tanki listići pozlate, ali je vrijeme učinilo svoje tako da se sada slabo mogu vidjeti - rekao je sveštenik Slaviša.
On ističe da je ikonostas nastao u tvornici Luke Aleksejevića, koji je bio jedan od glavnih proizvođača crkvenog inventara tog vremena u Novom Sadu, kao jednom od tadašnjih centara izrade ikonostasa. Mnoge crkve tog vremena bile su ukrašene njegovim ikonostasima, a za rad ga je nagradio i crnogorski kralj Nikola Prvi Petrović Njegoš.
- Veliki broj ikonostasa je uništen, naročito tokom Drugog svjetskog rata, ali ima ga još jedna crkva u Novom Sadu, kao i manja mjesta po Vojvodini. Zanimljivo je da se u Muzeju grada Novog Sada čuva ikona Vaskrsenja Hristovog iz njegove radionice, dok se kod nas nalazi kompletan ikonostas s raznim ukrasima koji su i dalje sačuvani, što dovoljno govori o njegovom značaju i vrijednosti - istakao je sveštenik Slaviša.
Kobaška parohija osnovana je 1882. godine, a prije toga pripadala je pečenegovačkoj parohiji koja se nedugo nakon toga ugasila i ušla u sastav parohije u Palačkovcima u opštini Prnjavor. Iz zapisa koji su sačuvani vidi se da je u Kobašu svojevremeno bila izgrađena drvena bogomolja nakon čega je na njenom mjestu započelo zidanje crkve.
- Sveštenici su se ovdje često mijenjali, od Stojana Ivanovića preko Jovana Špirića koji je najviše bio uključen u izgradnju crkve, ali nije dočekao njen završetak i upokojio se sedam dana prije osvećenja. U tom periodu kao kobaške sveštenike vidimo i Milorada Jelića, Teodora Petkovića i Lazara Ožegovića za čijeg je službovanja nabavljen dio inventara za hram, poput jevanđelja, oktoiha, apostola, trebnika, služevnika i svega drugog što je potrebno za bogosluženje - rekao je sveštenik Slaviša.
On dodaje da su se crkvene matice uredno vodile od 1882. do 1944. godine kada su ustaše zapalile u sred hrama i uništile sve ono što se nalazilo u crkvenom arhivu.
- Nije ostalo gotovo ništa, osim svega jednog zbornika, bogoslužbene knjige koja je djelimično spaljena ali je natpis na njoj ostao sačuvan. Pridario ju je Jovan Lazarević iz Korova a kupio je u Novom Sadu oko 1901. godine. Pored nje, ostala su još i dva oktoiha i apostol - rekao je sveštenik Slaviša.
Prilikom povlačenja prema zapadu kroz ove krajeve su 1945. godine prolazili pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini iz Crne Gore, zajedno s velikim brojem naroda i sveštenstva. Oni su posjetili hram u Kobašu, ostavili nekoliko zapisa i dosta potpisa, a neki su dali i novčane priloge od 100 do 500 dinara.
Kobaš je oduvijek bio poznat kao multietnička zajednica i prema riječima sveštenika Slaviše, narod je u ovim krajevima uvijek živio svoj život i borio se da nađe mjesto pod suncem.
- Ovdje postoji duža tradicija zajedničkog života. Kobaš nije mlado mjesto, dugo je naseljeno i u davnim vremenima su se tu susretali pravoslavlje i rimokatolicizam, a kasnije u 16. vijeku pojavljuje se islam. Kobaš je među posljednjim mjestima u ovom dijelu Balkana koje je palo pod Turke, negdje oko 1536. godine. Vijekovi zajedničkog života učinili su svoje da ljudi znaju da žive zajedno - istakao je on.
Branko Ćopić
Protonamjesnik Slaviša Topić kaže da je sveštenik Lazar Ožegović koji je službovao u Kobašu od 1898. do 1899. godine, po odlasku na parohijsku službu u Hašane kod Krupe na Uni, bio sveštenik koji je najvjerovatnije krstio našeg čuvenog pisca Branka Ćopića.
- Pošto ga je baka Milica nosila u crkvu da ga krsti, kada je imao svega 15 dana, zaboravila je kako mu treba dati ime. U razgovoru sa sveštenikom zaključili su da mu je trebalo dati ime po nekom od pisaca, pa je sveštenik Lazar prvo pitao da nije Đura, po Đuri Jakšiću, a onda se sjetio da bi to mogao biti Branko po Branku Radičeviću. Tako je naš veliki pjesnik, ponio ime Branko, zahvaljujući svešteniku koji je nekada službovao u Kobašu - rekao je Topić.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
