Hiljade cvjetova za blagoslov ljubavi
TREBINjE - Kip Jelene Anžujske, žene kralja Uroša Prvog Nemanjića, najljepši je ukras bedema trebinjskog starog grada. Pred njega dolaze mladi zaljubljeni parovi, ostave cvijet, ružu ili oleander, sa željom da njihovu vezu blagoslovi sveta kraljica.
Svojom humanošću i prosvetiteljskom misijom Jelena Anžujska zadužila je srpski narod, a Trebinjci je slave oleandrima, koje je kraljica prva donijela na obale Trebišnjice. Francuski geograf i etnograf, putopisac Ležan Gijom divio se trebinjskom pejzažu, a posebno olanderima.
- Duž livada, tanka nit bistre vode žuborila je između zidova i omeđina, zastrtih ćilimima oleandera u punom cvatu. Nisam vidio ništa ljepše od tih malih pejzaža sa oleanderima, koji se često mogu vidjeti na Peloponezu... Oleander je raskoš ovih neplodnih brda. Mnoge druge zemlje obasute darovima prirode mogle bi im pozavidjeti na ovom kraljevskom cvijetu, koji ne cvjeta nigde sa više gordosti nego u tom golom kamenjaru - napisao je Gijom prilikom posjete Trebinju.
Poznato je da je kraljica Jelena voljela cvijeće. Od nje je ostala dolina jorgovana na Ibru, kod manastira Gradca, a u trebinjskom naselju Pridvorci oko dvorca kod stare kućice za odmor nailazi se poneki oleander. Zastrti ćilimi oleandra po obalama Trebišnjice, omeđinama i kamenjaru koje je opisao Ležan kao "dolinu oleandera" u svom putopisu iz Trebinja, sasvim sigurno su iz doba srpske kraljice. Jelena Anžujska, majka kraljeva Milutina i Dragutina, vladala je Zahumljem, Dalmacijom, Albanijom i Srbijom tri decenije od 1284. do 1314. godine i imala je dvorac u Trebinju.
- Prema Ležanovom mišljenju kule dvorca, bedemi, odbrambeni zidovi i rovovi nisu pretrpjeli nikakve promjene od 15. vijeka. Istorijski izvori upućuju da su od 13. vijeka do dolaska Turaka krajem 15. vijeka sadašnji Pridvorci bili administrativni centar trebinjskih krajeva - rekao je profesor istorije Milenko Ignjatić i dodao da se smatra da je kraljica Jelena ispred svog dvora, iznad izvora koji nikad ne presušuje, sagradila kućicu za odmor.
- Predanje kaže da su u dvorcu u Pridvorcima postojale zatrpane monaške ćelije, časna trpeza, monaški grobovi i u dvorištu okrugla kamena krstionica za krštavanje novorođene djece. Poslije smrti kraljice, monasi su nastanjivali ćelije u njenom dvorcu sve do velikog rata između Otomanske imperije i Venecije Morejskog koji je trajao od 1683. do 1699. godine - rekao je Ignjatić.
Godine 1690. sva naselja oko Trebinjskog polja su bila opustošena, a porušene su i napuštene monaške ćelije i dvorac. U Pridvorcima se sada nalazi velika omeđina sa lučno svođenom kapijom sa dekorativnim elementima iznad koje je 1849/50. godine uklesan arapski tekst na kamenim pločama.
Ne postoje podaci da li je na izvađenom kamenju bio neki tekst kraljice Jelene. Natpisa sada nema, ali ima kip Jelene Anžujske, kao simbol ljubavi. I dan-danas mnoge trebinjske balkone i dvorišta krase oleandri, u čast Jelene Anžujske, a zaljubljeni parovi cvijećem "oživljavaju" njen kameni kip.
Svetica
Mlada i lijepa princeza Jelena iz čuvene francuske vladarske kuće, udala se za srpskog kralja Uroša Prvog oko 1250. godine. Bila je jedna od najznačajnijih ličnosti srednjovjekovne Srbije. Jelena Anžujska je u narodu ostala upamćena kao veliki dobrotvor i prva žena ktitor u Srbiji. O njenom značaju svjedoči i činjenica da je Jelena Anžujska prva žena o kojoj je napisano žitije. Ona je i prva srpska kraljica koja je proglašena sveticom od strane srpske pravoslavne crkve, iako nije bila Srpkinja.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
