Analiza Udruženja ekonomista RS SWOT: Doznake pomoć kratkog daha
Banjaluka - Ekonomija BiH je na zapadnom Balkanu, ali i u cijeloj centralnoj i istočnoj Evropi, najviše zavisna od priliva doznaka iz inostranstva, jer one imaju najveće učešće u bruto domaćem proizvodu, ali je njihov potencijal slabo iskorišćen i kratkog je daha.
U analizi Udruženja ekonomista RS SWOT navedeno je da sve zemlje zapadnog Balkana slijede model rasta koji počiva na potrošnji. Istaknuto je da je taj model dugoročno neodrživ, jer zbog nekonkurentnosti domaće ponude i proizvodnje vodi ekonomiju prema situaciji u kojoj će većina domaće apsorpcije kroz uvoznu pukotinu postati impuls razvoju trgovinskih partnera.
- Zbog toga na duži rok mora doći do promjene prema modelu koji bi kroz zasnovanost na investicijama i izvozu relativizovao najveći ekonomski problem - nezaposlenost. U suprotnom bi se sve zemlje čiji rast počiva na ekspanziji potrošnje, koji paralelno prati ekspanzija spoljnotrgovinskog deficita, mogle naći nasukane na barijerama zaduženosti i prezaduženosti - putem inostranih priliva - navedeno je u analizi.
Doznake u ukupnom raspoloživom dohotku građana BiH učestvuju sa čak 30 odsto. One predstavljaju izvor razlike između deficita spoljnotrgovinskog i tekućeg računa. Drugim riječima, inostrane doznake peglaju deficit tekućeg računa platnog bilansa u značajnoj mjeri. Pokazatelji o njihovom učešću u spoljnotrgovinskom deficitu potvrđuju tezu da su one i jedan od ključnih izvora finansiranja manjka izvoza u odnosu na uvoz.
- Zabrinjavajući podatak je da doznake dostižu čak trećinu robnog izvoza BiH. Upozoravajuća, ali ujedno i porazna činjenica, jeste to da je priliv doznaka veći od stranih direktnih investicija - navedeno je u analizi SWOT-a.
Istaknuto je da energija mora biti usmjerena na drugačiji odnos prema doznakama kao faktoru koji može biti podsticaj zdravom i poželjnom privrednom rastu.
- Uticaj doznaka na privredni rast je dvojak. Posmatrajući to sa pozitivne strane, uočava se značaj priliva za potrošnju i smanjenje siromaštva. Ukoliko se posmatraju negativne implikacije, kod obimnih priliva moguća je apresijacija deviznog kursa koja posljedično smanjuje konkurentnost i dovodi nerijetko do deindustrijalizacije. Još jedan od negativnih efekata velikog priliva doznaka je afirmacija motivacije da primaoci ništa ne rade - piše u analizi SWOT-a.
Doznake, međutim, imaju i potencijal koji bi efikasnijom upotrebom postao temelj zdravog i održivog rasta.
- Jedan od prvih načina je da doznake podstaknu investiranje u fizički i ljudski kapital. Statistika pokazuje da veći priliv doznaka u institucionalno razvijenijim zemljama doprinosi rastu preduzetničke aktivnosti. Umjesto nepovoljnih zaduživanja, koja su često jedina raspoloživa opcija, država bi mogla da iskoristi doznake i kao izvor sredstava za punjenje budžeta putem emisije obveznica - navedeno je u analizi.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
