Stećci čuvaju tradiciju
Stećci na čijim se vertikalnim stranama javljaju ukrasni motivi u obliku arkadnih stubova krase kraške predjele Hercegovine.
Postoji više oblika arkada, odnosno one su razvrstane po obliku prostora između stubova. Međutim, u osnovi se dijele na romaničke ili polukružne, gotičke ili šiljaste i saracenske ili potkovičaste.
Ljubinje i njegova okolina je jedna od rijetkih oblasti gdje se ovakvi stećci nalaze. Arheolozi podsjećaju da su ovi spomenici najautohtoniji dio našeg kulturno-istorijskog nasljeđa, ali da su, nažalost, i nedovoljno zaštićeni.
Na stećcima u ljubinjskom kraju česti ukrasi su arkade romaničkog tipa. Smatra se da je na pojavu ovog tipa ukrasa presudan uticaj imala razvijena trgovina sa primorskim gradovima. Najstariji ukrašeni stećak upravo ima ovaj simbol na svim svojim vertikalnim stranama. Takođe, arheolozi smatraju da je stećak Radače Čihorić, koji se nalazi u Veličanima, isklesan u posljednjoj deceniji 14. vijeka. Malo je poznato da se na teritoriji Ljubinja ovaj oblik javlja tri puta.
Najreprezentativniji primjerak sa ovim oblikom arhitektonskog motiva nedavno je otkrio Bojan Turanjanin, a riječ je o spomeniku koji je sve donedavno bio prekriven zemljom. Istraživanjem terena Turanjanin je ispod mišljenske crkve pronašao ovaj jedinstveni primjerak stećka. Sve vertikalne strane stećka ukrašene su romaničkim arkadama.
Gotičke arkade vrlo su rijedak motiv na stećcima i javljaju se na svega nekoliko primjeraka u okolini Stoca, Ljubinja i Popovog polja. Arheolozi smatraju da su vjerovatno isklesane pod uticajem zapadnoevropskih zemalja.
Dva interesantna spomenika dio su nekropole u Premilovu polju. Na jednom od tih stećaka postoje isklesane povijene linije sa trolistovima, a ženska figura prikazana je na čeonoj strani spomenika. Drugi stećak sa svih vertikalnih strana ima isklesane gotičke ili šiljaste arkade, a prizor je dopunjen i nizom rozeta. Istoričar umjetnosti Nada Miletić tvrdi da je riječ o posebno vrijednom stećku.
To je još jedan dokaz da je Hercegovina bogata stećcima, ali ljubinjski kraj posebno jer obiluje zanimljivim srednjovjekovnim spomenicima koje odlikuje veliki broj zanimljivih ukrasa.
Reljefi
Arheolog Đorđe Odavić ističe da su prva naučna istraživanja stećaka počela krajem devetnaestog vijeka sa dolaskom Austrougarske na naše prostore. Na stećcima su najčešće prikazani motivi iz lova i likovi ratnika, a ukrašeni su reljefima i simbolima.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
